Περιγραφή Τοπικού Δομικού Συστήματος

Το περίγραμμα των κατοικήσιμων περιοχών του οικισμού εξαρτάται άμεσα από τις καμπύλες του εδάφους κάτι που γίνεται εύκολα αντιληπτό αν παρατηρηθεί η πυκνότητα και η αρχαιότητα των κατοικιών. Πράγματι, και οι δύο δείκτες είναι σημαντικά υψηλότεροι στις ομαλές περιοχές. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των Λαγκαδιών είναι ότι συναντώνται πολλές φορές νεότερα σπίτια στον χώρο που αποτελούσε την αυλή των παλαιότερων σπιτιών, ακολουθώντας φυσικά την πληθυσμιακή και δομική άνθηση της περιοχής κατά τον 19ο αιώνα. Το 1900 ο εμπορικός δρόμος μεταφέρθηκε από τον άνω μαχαλά στη σημερινή του θέση, για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του διογκωμένου πλέον οικισμού.

Η Κατοικία

Διαμορφώνεται από τους εξής παράγοντες:

φυσικοί: κλίμα, έδαφος - υπέδαφος, διαθέσιμα υλικά οικοδομής

πολιτιστικοί: απασχόληση, πληθυσμός, τεχνολογία, οικονομία, παραδόσεις, ήθη, έθιμα

Οι παραπάνω παράγοντες εντοπίζονται στα Λαγκάδια ως εξής:

κλίμα: ηπειρωτικό με πολλές βροχές και χαμηλές θερμοκρασίες

έδαφος: βραχώδες με ασβεστολιθικά πετρώματα πλούσια σε νερό, που έχουν σαν αποτέλεσμα το χαμηλό βάθος θεμελίωσης.

υλικά: πέτρα λευκή ή γκρίζα ανάλογα από το αν προέρχεται από το αν προέρχεται από την επιφάνεια ή το υπέδαφος αντίστοιχα, άφθονο ξύλο (λεύκα, πεύκο, έλατο, καρυδιά), σπανιότερα ασβέστης

απασχόληση: κυρίως χτίστες που χτίζουν στο χωριό αλλά και ταξιδεύουν προκείμενου να χτίσουν και σε άλλες περιοχές αποκτώντας γνώσεις και εμπειρίες

πληθυσμός :μέτριος 16ο-18ο αι., μεγάλος 18ο-19ο αι., μικρός 19ο-21ο αι.

τεχνολογία: άριστοι τεχνίτες της πέτρας ειδικά στη θολοδομία

οικονομία: ισχνή, αλλά ιδιαίτερα ενεργό εμπόριο

παραδόσεις: ισχυρός ενωτικός κρίκος της κοινωνίας

Τυπολογία Κάτοψης

Οι τύποι της κάτοψης είναι βασικά τρεις, ο ορθογωνικός, ο τετράγωνος και αυτός του σχήματος Γ. Η ορθογωνική κάτοψη όταν το έδαφος έχει μεγάλη κλίση, είναι κάθετη στις ισοϋψείς ενώ όταν το έδαφος έχει μικρότερη κλίση ειναι παράλληλη σε αυτές. Οι κατόψεις σχήματος Γ προορίζονταν συνήθως για δύο οικογένειες και τέλος οι τετράγωνες μπορούσαν να είναι είτε δύο κατοικίες σε μεσοτοιχία είτε μονοκατοικία εμπόρων.

Τυπολογία Τομής

Ο συνηθέστερος τύπος τομής αναφέρεται σε κτήρια που αναπτύσσονται σε δύο επίπεδα εκ των οποίον το ανώτερο ονομάζεται ανώι και αποτελεί την κατοικία και το κατώτερο ονομάζεται κατώι και χρησιμοποιείται ως στάβλος. Ένας άλλος τύπος τομής είναι αυτός στον οποίον τα κτήρια αποτελούνται από τρία επίπεδα και συνήθως το ανώτερο είναι και πάλι κατοικία, το μεσαίο μπορεί να είναι αποθήκη, βιοτεχνία ή κατάστημα και το κατώτερο είναι υπόγειο.Σπανιότερα είναι τα μονοόροφα και τα τετραόροφα κτήρια. Τα τελευταία εντοπίζονται σε πειοχές στις οποίες η κλίση του εδάφους είναι αυξημένη και συνεπώς υπάρχει η ανάγκη για περισσότερο χώρο.Αξίζει να αναφερθεί ότι κατά την κατασκευή των κτηρίων αποφεύγεται η εκσκαφή μεγάλου όγκου χώματος.

Το Ανώι

Το ανώι αποτελείται από το χειμωνιάτικο, την εμπατή, το γκιλλέρι και τη σάλα. Το χειμωνιάτικο είναι ένα χαμηλοτάβανο και μικρό δωμάτιο με βορινό προσανατολισμό το οποίο έχει λιγοστά ανοίγματα και στο οποίο βρίσκεται το τζάκι. Η εμπατή είναι ένας μικρός χώρος διέλευσης (χωλ) προς τη σάλα και το χειμωνιάτικο και ίσως το γκιλέρι το οποίο ειναι αποθηκευτικός χώρος. Τέλος η σάλα είναι το καλοκαιρινό δωμάτιο το οποίο είναι ευρύχωρο, φωτεινό, με νότιο προσανατολισμό και μπαλκόνι προς το νότο.

Το Κατώι

Είναι μικρότερο από το ανώι και ο χώρος ο οποίος βρίσκεται κάτω από το χειμωνιάτικο στεγάζεται με θόλο ενώ στο υπόλοιπο φαίνεται η ξύλινη κατασκευή του πατώματος. Το άνοιγμα γεφυρώνεται με κορμούς ("ποταμούς") που πατάνε σε ξύλινα υποστηλώματα ενώ το δάπεδο είναι χώμα, εντελώς αδιαμόρφωτο. Συνήθως υπάρχει ένα άνοιγμα ψηλά στο νότιο τοίχο και σπανιώτερα υπάρχει καταπακτή στο θόλο που εξυπηρετει την επικοινωνία με το ανώι.

Το Υπόγειο

Είναι μικρότερο και από το ανώι και από το κατώι. Έχει ξεχωριστή είσοδο, δεν έχει ανοίγματα, είναι συνήθως θολοσκέπαστο και συνήθως στεγάζει κάποιο μαγαζί ή εργαστήριο.

πηγές:

 Ιερείδης, Β., Λαγκάδια το μαστοροχώρι του Μωριά, Ε.Μ.Π. ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΕΔΡΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΡΥΘΜΟΛΟΓΙΑΣ, Αθήνα, 1977