Αλλοιώσεις Κτισμάτων

Η γενική εικόνα του οικισμού της Καρύταινας είναι αυτή ενός οικισμού που διατηρεί καλά τον παραδοσιακό του χαρακτήρα. Σε πρώτη ανάγνωση, οι πέτρινοι όγκοι των κτισμάτων σε συνδυασμό με τις τρίριχτες (ως επί το πλείστον) κεραμοσκεπές τόσο σε παλιά όσο και σε πρόσφατα ανακαινισμένα ή νεόδμητα κτήρια δείχνει μία σχετική ευαισθησία ως προς την διατήρηση της εικόνας του οικισμού.

Ο παραδοσιακός τρόπος δομής των κτισμάτων του οικισμού χαρακτηρίζεται από την πέτρινη φέρουσα κατασκευή, τις ξύλινες κατασκευές δαπέδων και εξωστών, την τρίριχτη συνήθως στέγη με βυζαντινό κεραμίδι καθώς και τα ξύλινα κουφώματα σε συνδυασμό με την τοπική τυπολογία, όπως αυτά θα αναλυθούν σε επόμενο κεφάλαιο.

Η αλλοιώσεις κατηγοροποίουνται ως εξής και απεικονίζονται στον παρακάτω χάρτη:

• Το αναλλοίωτο του οικισμού έγκειται ακριβώς σε αυτά τα χαρακτηριστικά που συναντώνται συνήθως σε ερείπια ή και σε μεμονωμένα παραδειγμάτα σωστής αποκατάστασης.

• Αλλοιώσεις μικρής κλίμακας, οι οποίες θα μπορούσαν να θεωρηθούν αμελητέες, αποτελούν η αντικατάσταση των ξύλινων εξωστών από πλάκες σκυροδέματος, σε βαθμό όμως που δεν αναιρείται η κλίμακα του οικισμού, καθώς επίσης και η αντικατάσταση των προγενέστερων βυζαντινών κεραμιδιών στις στέγες από άλλους τύπους, κυρίως από ρωμαϊκά. Οι επεμβάσεις αυτού του τύπου έρχονται να επιλύσουν κυρίως προβλήματα συντήρησης των κτηρίων. Τέλος στην ίδια κατηγορία εντάσσοναι επεμβάσεις από σκυρόδεμα στο δομικό σύστημα των κτηρίων, όπως η αντικατάσταση των παλαιότερων ξύλινων πρεκιών/των ραγισμένων λίθινων ή το δέσιμο απο σκυρόδεμα στη στέψη του κτηρίου για να αποτραπεί η κατάρρευση.

• Συνήθεις αλλοιώσεις αρκετά μεγάλης κλίμακας παρατηρούνται ως προς την προσθήκη όγκων συμβατικής κατασκευής, το επίχρισμα πάνω στις προγενέστερες λιθοδομές και την αντικατάσταση των ξύλινων κουφωμάτων. Αναλυτικότερα παρατηρείται προσθήκη όγκων προκειμένου να εκπληρωθούν λειτουργικές ανάγκες, ανεκπλήρωτες στην προηγούμενη κατάσταση των κτισμάτων (π.χ. χώροι υγειινής), το σοβάτισμα τόσο στις εξωτερικές όσο και στις εσωτερικές επιφάνειες για να απλουστευτεί η αρμολόγηση και η αντικατάσταση κουφωμάτων από κουφώματα αλουμινίου, πιθανόν για λόγους συντήρησης.

• Χαρακτηριστική είναι επίσης η περίπτωση κτισμάτων τα οποία σε πρώτο επίπεδο ανάγνωσης εντάσσονται αρμονικά στο οικιστικό περιβάλλον, καθώς εμφανίζουν την εξωτερική πέτρινη όψη, δεν  υπακούουν όμως στους απαράβατους κανόνες της πέτρινης κατασκευής προδίδοντας την διαφορετική δομή τους. Τι συμβαίνει για παράδειγμα όταν το μονολιθικό πρέκι των ανοιγμάτων αντικαθίσταται από πολλές στον αριθμό μεμονομένες πέτρες που φαίνονται να γεφυρώνουν το άνοιγμα; Και αν αυτό το φαίνεσθαι ικανοποιεί οπτικά τον τυχαίο περαστικό είναι όντως ικανοποιητικό όταν μιλάμε για αλλοιωμένο ή όχι οικιστικό περιβάλλον; Θεωρούμε ότι τέτοιες περιπτώσεις, συμβατικών κατασκευών με επένδυση, αν και μορφολογικά μπορούν να θεωρηθούν σε γενικές γραμμές αναλλοίωτα, είναι ωστόσο πιο επικίνδυνα όσον αφορά στην διατήρηση του παραδοσιακού χαρακτήρα, δεδομένου ότι τον υποβαθμίζουν σε απλά στοιχεία όπως το φαινόμενο υλικό της όψης αδιαφορώντας για το δομικό σύστημα. Πόσο μάλλον όταν αυτή η εξωτερική όψη αποκαλείται πέτρινη επειδή φέρει το οποιοδήποτε υλικό που ίσως “θυμίζει” πέτρα.

• Δεν λείπουν ωστόσο και παραδείγματα που παραβιάζουν εντελώς αυτόν τον παραδοσιακό δομικό και κατ’ επέκταση μορφολογικό χαρακτήρα, είτε πρόκειται για εξ ολοκλήρου νεόδμητα κτήρια ή επεκτάσεις σε ορόφους, εισάγοντας απροκάλυπτα τη συμβατική κατασκευή στο οικιστικό χώρο. Κατασκευές από οπλισμένο σκυρόδεμα, επιχρισμένες εντοπίζονται ως ακραίες αλλοιωτικές καταστάσεις στον οικισμό ακόμη και σε θέσεις κεντρικού χαρακτήρα. Παρ’ όλαυτά τέτοια παραδείγματα δεν αποτελούν τον κανόνα.

Αξίζει να σημειωθεί πως παρατηρείται συγκέντρωση αλλοιώσεων (διαφόρων τύπων) στις περιοχές που σήμερα κατοικούνται ενεργά.