Τζάκι _ Γωνιά _ Θόλος

Περιγραφή του τζακιού

Η εστία, που βρίσκεται συνήθως στο μέσο του βορεινού τοίχου της οικίας, είναι στο ίδιο επίπεδο με το ξύλινο δάπεδο. Η βάση της εστίας αποτελείται από σχιστόπλακα που στηρίζεται είτε στη ράχη θόλου είτε σε ειδική κατασκευή ξύλινης γωνιάς με πλήρωση από χώμα. Η καμινάδα σχηματίζεται από λαξευτές πέτρες και πωρόλιθους είτε σε εσοχή της τοιχοποιίας είτε με προεξοχή στο εσωτερικό της οικίας. Τα λίθινα στοιχεία επικαλύπτονται από πυρίμαχη κονία, που αποκτούσε πλαστική μορφή με τη χρήση κατάλληλων καλουπιών. Για την αποφυγή της φωτιάς ο τοίχος στην πλευρά του τζακιού σηκώνεται ως τον κορφιά διαμορφώνοντας το κεντρί  της τρίρριχτης στέγης.

Η στήριξη του τζακιού

Η γωνιά στήριξης της εστίας συμπεριλαμβανόταν στον αρχικό σχεδιασμό της οικίας. Είναι κατασκευασμένη από ξύλινα δοκάρια που πακτώνονται στη λιθοδομή και αντιστηρίζονται με διαγώνια στοιχεία. Μεταξύ τους συνδέονται με μαδέρια και έτσι δημιουργείται τρίγωνο καλούπι μέσα στο οποίο τοποθετούνται άμμος, χαλίκια και άλλα ευτελή υλικά.

Εναλλακτικά, αντί της κατασκευής γωνιάς κάτω από την εστία κατασκευαζόταν, σε μικρότερη όμως έκταση, θόλος. Ο θόλος αυτός τοποθετημένος σε ένα τμήμα του κατωγιού (περίπου ¼ του μήκους του) εξυπηρετεί τόσο στη στήριξη του πατώματος όσο και του επίφοβου για πυρκαγιά τζακιού. Ο χώρος κάτω από το θόλο δημιουργεί συνθήκες ιδανικές για την αποθήκευση τροφίμων, ιδιότητα εξαιρετικά χρήσιμη για την περίοδο πριν την ευρεία διάδοση των ψυγείων, αλλά χρησιμοποιούνταν επίσης και για τη φύλαξη των ζώων. Ωστόσο, πλέον οι θόλοι έχουν πέσει σε αχρηστία και πολλοί έχουν καταρρεύσει.  

Στον εξωτερικό τοίχο του κτίσματος, στο τμήμα όπου βρίσκεται το τζάκι παρατηρείται η "φούσκα". Ο τοίχος εκεί μορθώθηκε με τον τρόπο αυτό για τη μετατροπή του παλιού εσωτερικού φούρνου σε τζάκι. Η φούσκα εντοπίζεται σε όλη την έκταση του χωριού και ο τρόπος διαχείρισης της ποικίλλει τα τελευταία χρόνια. Έχουν υποστεί σε μεγάλο βαθμό επεμβάσεις, ενώ ο χρόνος έχει αφήσει ούτως ή αλλως σημάδια φθοράς