Κλίμακες

Κλίμακες

Οι κλίμακες αποτελούν ένα από τα βασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία που διαμορφώνουν το χαρακτήρα των Άνω Καλαθενών. Η πυκνή και συνεχής δόμηση των κτιρίων, σε συνδυασμό με τις υψομετρικές διαφορές που παρατηρούνται από το ένα στο άλλο, έχουν ως απόρροια μια πλούσια ποικιλία από κλίμακες στον οικισμό. Πολλά είναι τα διαφορετικά παραδείγματα που διακρίθηκαν όσον αφορά τη θέση, τη μορφή και τον τρόπο στήριξης τους.

Το υλικό κατασκευής

Εντούτοις, το υλικό κατασκευής αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό για όλες τις παραδοσιακές κλίμακες. Η λίθινη κατασκευή τους τις συνδέει άρρηκτα με τους κύριους όγκους των κτισμάτων από πέτρα και τις ενσωματώνει έτσι στο δομικό σύνολο. Εξαίρεση αποτελούν οι σύγχρονες περιπτώσεις, όπου ως υλικό κατασκευής επικρατεί το μπετό.

Η θέση

Επίσης, οι κλίμακες μπορούν να διακριθούν ως προς τη θέση τους, δεδομένου ότι εντοπίζονται τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό των κτιρίων. Η κλίση του εδάφους έχει ως αποτέλεσμα να είναι απαραίτητη η ύπαρξη εσωτερικής σκάλας για την προσπέλαση από τον ένα χώρο στον άλλο, ο οποίος διαφοροποιείται υψομετρικά. Οι εσωτερικές σκάλες διαμορφώνονται κατά κύριο λόγο από 2 έως 3  σκαλοπάτια, ενώ ταυτόχρονα δεν παρατηρείται κάποια σταθερή αναλογία μεταξύ πατήματος και ριχτιού. Επικρατέστερες είναι, ωστόσο, οι εξωτερικές σκάλες, οι οποίες καλούνται να καλύψουν την υψομετρική διαφορά ολόκληρου ορόφου, προκειμένου να είναι εφικτή η πρόσβαση στα δώματα των κτιρίων.

Η διάταξη

Από τις αποτυπωμένες παραδοσιακές εξωτερικές κλίμακες προκύπτουν δύο μεγάλες κατηγορίες , βάσει της διάταξης τους.

Α.     Ευθύγραμμες κλίμακες

Ευθύγραμμη χαρακτηρίζεται η κλίμακα που η ανάβασή της γίνεται σε ευθεία γραμμή. Τα περισσότερα δείγματα αυτού του τύπου σκάλας διαθέτουν 12 με 13 σκαλοπάτια και η αναλογία πατήματος και ριχτιού υπολογίζεται περίπου 1 προς 1. Ο τύπος της ευθύγραμμης κλίμακας διακρίνεται σε δύο υποκατηγορίες, με κριτήριο τον τρόπο κατασκευής τους.

1. Συμπαγής τρόπος δόμησης

2. Στήριξη με καμάρα

Β.      Κλίμακες με στροφή

Όταν η γραμμή ανάβασης παρουσιάζει αλλαγή κατεύθυνσης κατά την εξέλιξή της, τότε γίνεται λόγος για κλίμακες με στροφή. Σύμφωνα με τα δείγματα που διαθέτει ο οικισμός, η στροφή αυτή δεν υπάγεται σε κάποιο γενικό κανόνα. Συγκεκριμένα, η κλίμακα μπορεί να διακόπτεται από ενδιάμεσο πλατύσκαλο τετραγωνικής κάτοψης και ακολούθως να αλλάζει κατεύθυνση 90^ο μοιρών ή ακόμα να αντιγράφει στο χαμηλότερο τμήμα της τη μορφή κυκλικής κλίμακας. Οι σκάλες με στροφή παρουσιάζουν διαφορές όσον αφορά τον αριθμό σκαλοπατιών, ο οποίος κυμαίνεται από 12 έως 18, καθώς επίσης και ο μέσος όρος του λόγου πατήματος προς ρίχτι δεν είναι αντιπροσωπευτικός. Ο τύπος διακρίνεται, με τη σειρά του, στις 2 υποκατηγορίες που προκύπτουν από τον διαφορετικό τρόπο στήριξης.

1. Συμπαγής τρόπος δόμησης

2. Στήριξη με καμάρα

Η παθολογία και οι επεμβάσεις

Τέλος, η σημερινή κατάσταση των παραδοσιακών κλιμάκων του οικισμού υποδεικνύει την ύπαρξη κατασκευών που τις χαρακτηρίζει η ποιότητα και η αντοχή στο χρόνο. Η πλειονότητα των κλιμάκων, αν και είναι εγκαταλελειμμένες στη φθορά που επιφέρει ο χρόνος, φέρουν ελάχιστες επεμβάσεις. Η παθολογία που προέκυψε με τα χρόνια εντοπίζεται στη διάβρωση της λίθινης κατασκευής και γίνεται κυρίως εμφανής στο μέσο των πατημάτων των κλιμάκων.

Συμπερασματικά, η ποικιλία και η ποιότητα που χαρακτηρίζει τις κλίμακες του οικισμού προσδίδουν αξία στην αρχιτεκτονική έκφραση των Άνω Καλαθενών.