Τοπικό Δομικό Σύστημα

Η κατοικία της Καλυβιανής  χαρακτηρίζεται από απλότητα και λιτότητα, στοιχεία που εκφράζουν τη σεμνότητα με την οποία κτίστηκε. Τα κύρια υλικά της κατασκευής είναι η πέτρα (πωρόλιθος) , το χώμα και σε μικρότερη ποσότητα το ξύλο.

Όσο αφορά στην κατασκευή του σπιτιού, αυτή γινόταν με αργολιθοδομή, πάχους 0,50-0,70 μ. Η λιθοδομή αποτελείται από ακανόνιστους ή ορθογωνισμένους πωρόλιθους και κονίαμα, με χαρακτηριστικό στοιχείο τη χρήση μικρών πετρών, ως σφήνες.Το πιο βασικό και χαρακτηριστικό, για τον οικισμό , μέρος της κατασκευής είναι το δώμα, το οποίο είχε κλίση, ώστε τα νερά να απορρέουν από τις περίτεχνες υδρορρόες, τις κουτσουνάρες. Τα δάπεδα στους κοιτώνες και στη σάλα  ήταν ξύλινα, ενώ οι αυλές, οι αποθήκες, το μαγειρείο, το αποχωρητήριο και ο εξώστης είχαν δάπεδο από μεγάλες ορθογώνιες πλάκες.

ΔΩΜΑ

Είναι το βασικό δομικό μέρος όλου του σπιτιού και καθορίζει στην ουσία και την υπόλοιπη κατασκευή του. Ο φέρον οργανισμός του είναι τα δοκάρια oι λεγόμενες τράβες, και τα μεσοδόκια. Τα μεσοδόκια  χρησιμοποιούνται για να μειώσουν το άνοιγμα των δοκαριών και να ανακουφίσουν όλη την κατασκευή από τα φορτία του δώματος. Είναι χοντροί κορμοί δέντρων και στηρίζονται στις μεσοδοκιές, ειδικές εσοχές στην εσωτερική πλευρά των τοίχων. Πάνω από τα μεσοδόκια τοποθετούνται τα δοκάρια, που είναι χοντρά κλαδιά ή κορμοί, με διάμετρο 10-20 εκατοστών και μήκος 2,50-3,00 μέτρων. Τοποθετούνται σε απόσταση 20-40 εκατοστών. Πάνω από τα δοκάρια τοποθετούνται είτε σχιστόπλακες, είτε καλαμωτές με το μήκος τους κάθετο προς αυτό των δοκαριών. Η επιφάνεια ισοπεδώνεται με το στρώσιμο του πρώτου χώματος, που έχει πάχος 5-10 εκατοστά.  Με αυτό δίνουν την πρώτη κλίση για την απορροή των νερών, το ρέμα. Στη συνέχεια κυρίως στα δώματα, στρώνεται ειδικό χώμα, αργιλικής σύστασης, η λεπίδα ή δωματόχωμα, το οποίο έχει θερμομονωτικές και στεγανωτικές ιδιότητες. Έχει πάχος 10-15 εκατοστά, κοπανίζεται με ειδικά κόπανα, τα δωματοκόπανα και κυλινδρίζεται με κυκλική πελεκητή πέτρα, τον κύλινδρα. Και αυτή η στρώση χώματος ακολουθεί το ρέμα. Έχει παρατηρηθεί και η χρήση φυκιών και χλωρών χόρτων που προστατεύουν το χώρο του σπιτιού από τα χώματα που θα έπεφταν από το δώμα.

ΔΑΠΕΔΑ

Από χώμα γινόταν και το δάπεδο του σπιτιού. Το χωμάτινο αυτό δάπεδο του κατωγιού ήταν βοτσαλωτό ή με σχιστόπλακες. Το δάπεδο του ανωγιού ήταν συνήθως ξύλινο.

ΚΑΜΑΡΕΣ

Η πιο λεπτοδουλεμένη και προσεγμένη κατασκευή του κρητικού σπιτιού είναι η καμάρα. Το κτίσιμο ξεκινούσε πρώτα κάτω στο πάτωμα. Η μεσαία πέτρα ήταν το κλειδί του τόξου και ήταν πλατιά στην πάνω μεριά της και στενή σαν σφήνα στην κάτω μεριά. Για να στηρίζεται η καμάρα όσο την έκτιζαν, κατασκευαζόταν το καλούπι της από πέτρες και ξύλα, το οποίο συγκρατούσε τις πέτρες μέχρι να κλειδώσουν στη κορυφή.

ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ-ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ

Όσο αφορά στα ανοίγματα   σε ορισμέα κτήρια που δεν προορίζονται για κατοικίες ήταν ελάχιστα με πολύ μικρές διαστάσεις,ενώ στα υπόλοιπα  συναντώνται μεγαλύτερα με λαξευμένα πέτρινα πλαίσια. Τα υπέρθυρά τους είναι είτε ευθύγραμμα, είτε τοξωτά και βρίσκονται σε ύψος περίπου 2,00 μ. Στην εξωτερική τους όψη φαίνεται το υπέρθυρο να είναι ευθύγραμμο, ενω εσωτερικά τοξωτά σχηματίζοντας έτσι μία εσοχή στο εσωτερικό του τοίχου.Τα κουφώματα κατασκευάζονται από ξύλο και είναι καρφωτά. Οι  πόρτες στηρίζονται στους μεντεσέδες για το κρέμασμα των φύλλων τους. Το πάνω μέρος τους ανοίγει ανεξάρτητα και ονομάζεται από τους Κρητικούς πανωπόρτι. Με αυτό τον τρόπο δίδεται η δυνατότητα για φωτισμό και αερισμό, χωρίς να μπορούν να μπαίνουν τα ζώα μέσα στο σπίτι. Οι πόρτες ασφαλίζουν με ξύλινους ογκώδεις σύρτες.

ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΕΣ

Οι φέροντες τοίχοι χτίζονται ώστε να φέρουν όλο το βάρος του πατώματος και του δώματος. Το πάχος της κατασκευής τους διαφέρει κατά περίπτωση, με ένα μέσο πάχος να προσεγγίζει τα 50-70cm. Η κατασκευή τους γινόταν με ακανόνιστο τρόπο στις δύο εξωτερικές πλευρές, δηλαδή μεγάλες πέτρες αραιά τοποθετημένες και στο ενδιάμεσο ο τοίχος γέμιζε με υλικό,μικρότερες πέτρες καθώς και χώμα. Η σύνδεση των επί μέρους τοιχοποιιών στο κρίσιμο σημείο της γωνίας επιτυγχάνεται με το πλέξιμο των γωνιόλιθων, λαξευμένων λίθων που με την μηχανική και χημική τους (κονίαμα) στερέωση, ενισχύουν τις αντοχές του τοίχου.Οι πέτρινες τοιχοποιίες είτε σοβατίζονται, είτε μένουν ανεπίχρηστες και εσωτερικά και εξωτερικά. Πάνω στους επιχρισμένους τοίχους μένουν μικρές αυλακώσεις από το μυστρί, οι οποίες δημιουργούν μια επιφάνεια ανάγλυφη, έντονα πλαστικές με ενδιαφέρουσες φωτοσκιάσεις.