Ιστορικά Στοιχεία

ΙΔΡΥΣΗ  ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Το χωριό των Λαγκαδίων είναι ένα ξακουστό μαστοροχώρι, που με τους γνωστούς Λαγκαδινούς  χτίστες  καθόρισε την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Πελοποννήσου. Η χρονολογία ίδρυσης του χωριού είναι σχετικά απροσδιόριστη, μιας και υπάρχουν διάφορες θεωρίες για αυτήν.

 Μία από τις θεωρίες, αν και όχι ευρέως αποδεκτή, είναι αυτή που αναφέρει πως στις αρχές του 13^ου αιώνα, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι τεχνίτες που έκτισαν το κάστρο της Άκοβας, κατοίκησαν στη σημερινή περιοχή των Λαγκαδίων και συνέχισαν από γενιά σε γενιά την τέχνη του κτίστη. Ωστόσο η απόσταση των δύο περιοχών είναι τέτοια,  ώστε αυτή η θεωρία να απορρίπτεται.

Μια δεύτερη εκδοχή είναι πως η ίδρυση χρονολογείται κοντά στην περίοδο κατάληψης της Πελοποννήσου από τον Μωάμεθ Β’ τον Πορθητή τον 15^ο αιώνα. Πιο συγκεκριμένα, ένας πρόγονος των Δεληγιανναίων, σημαντικών προσωπικοτήτων του χωριού, που διαδραμάτισαν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο κατά την ελληνική επανάσταση, εν ονόματι Λιτίνος, υπήρξε γραμματέας του Αγά της περιοχής. Για τις υπηρεσίες του έλαβε γαίες στην σημερινή περιοχή της Γορτυνίας, όπου και εγκαταστάθηκε μόνιμα. Ο απόγονός του, ιερές Ιωάννης Λιτίνος, θεωρείται συνοικιστής της Γειτονιάς των Λαγκαδίων.

Πιο λογική και αληθινή φαίνεται να είναι η τρίτη εκδοχή, σύμφωνα με την οποία το χωριό ιδρύθηκε γύρω στο 1500 με τη συνένωση μικρών οικισμών της περιοχής ( Κρέσπη, Δραΐνα), τα οποία βρίσκονται εντός των ορίων του χωριού σήμερα. Γεγονός είναι πως το χωριό για πρώτη φορά ίσως αναφέρεται με το όνομα «Λαγκάδια» σε Οθωμανικό κατάστιχο του 1570

Η έντονη κλίση του εδάφους και η γενικότερη διαμόρφωση και σύστασή του,  περιορίζουν σημαντικά την καλλιεργήσιμη και βοσκήσιμη γη.  Ο περιορισμός της δυνατότητας απασχόλησης με τη γεωργία και την κτηνοτροφία,  οδήγησε πολλούς κατοίκους να γίνουν χτίστες για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους. Έτσι,  σταδιακά η φήμη του χωριού των Λαγκαδίων ολοένα και μεγάλωνε, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι να έρχονται στο χωριό, από την Ήπειρο και την Αλβανία κυρίως, στο 17^ο και 18^ο αιώνα. Στα μέσα του 17^ου αιώνα ιδρύεται και η λεγόμενη « Ακαδημία των Λαγκαδίων » , μάλλον το πρώτο σχολείο του χωριού. 

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1821

Τα Λαγκάδια, στο σύνολό τους, συνέβαλλαν πολύ στην ελληνική επανάσταση. Άλλωστε είναι και η πατρίδα των Δεληγιανναίων, αλλά και άλλων αγωνιστών του 1821. Στα Λαγκάδια η επανάσταση κηρύχτηκε στις 23 Μαρτίου 1821. Την 1η Απριλίου 1821 ο κοτζαμπάσης Κανέλλος Δεληγιάννης διατάσσει τη σφαγή όλων των Τούρκων Λαγκαδινών, όπου συνολικά σφαγιάστηκαν 300 άοπλοι άντρες. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να τρομοκρατηθούν οι κάτοικοι της γύρω περιοχής , οι οποίοι τελικά εντάχθηκαν στο πλευρό των Δεληγιανναίων.

Το 1825 ο Ιμπραήμ έχοντας ανακαταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου εισέρχεται στα άδεια από κατοίκους Λαγκάδια, καίει το χωριό και στήνει για μερικές μέρες το αρχηγείο του στο σπίτι των Δεληγιανναίων. Ο Ιμπραήμ έκαψε τα Λαγκάδια 3 φορές: 3 Ιουλίου 1825, 9 Μαΐου 1826 και τον Ιούνιο του 1827. Η προσφορά των Λαγκαδινών στον αγώνα του 1821 ήταν μεγάλη. Εκτός από την προσωπική τους συμμετοχή, βοήθησαν και με το χτίσιμο πολλών και σημαντικών οχυρωματικών έργων. Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως ο Κολοκοτρώνης πολλές φορές τους επαίνεσε για την άψογη κατασκευή των ταμπουριών, ενώ έχουν σωθεί έγγραφα στα οποία οι Λαγκαδινοί ζητούν από την Προσωρινή Κυβέρνηση να πληρωθούν για τα οχυρωματικά έργα που πραγματοποίησαν κατά τη διάρκεια του αγώνα.

19^ος ΚΑΙ 20^ος ΑΙΩΝΑΣ

Μετά την απελευθέρωση, οι Λαγκαδινοί συνεχίζουν επιδίδονται σχεδόν αποκλειστικά στο επάγγελμα του χτίστη, οργώνοντας όλη την Πελοπόννησο σε ομάδες, τα γνωστά  μπουλούκια,  κατασκευάζοντας σπίτια, γεφύρια, σχολεία, βρύσες και εκκλησίες και γίνονται πλέον περιζήτητοι. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα μια περίοδο μεγάλης ευημερίας. Σταδιακά τα Λαγκάδια γίνονται η μεγαλύτερη πόλη της Αρκαδίας μετά την Τρίπολη με πληθυσμό που ανέρχεται σχεδόν στους  7.000 κατοίκους τη δεκαετία του 1890. Αποτελούσε το εμπορικό και διοικητικό κέντρο μιας αρκετά μεγάλης ορεινής περιοχής, κυρίως στον πρωτογενή τομέα παραγωγής. Την ίδια περιοχή έχουμε και μεγάλη πνευματική άνθιση στο χωριό, αν λάβουμε υπόψη μας και την άυξηση του πληθυσμού, όπου πέρα από την « Ακαδημία των Λαγκαδινών », έχουμε και τη λειτουργία Δημοτικού σχολείου (1823) και Γυμνασίου – Λυκείου ( 1868)

Ωστόσο αυτή η αύξηση του πληθυσμού οδήγησε στον υπερκορεσμό του επαγγέλματος του χτίστη, με αποτέλεσμα  πολλοί νέοι Λαγκαδινοί να αρχίζουν να φεύγουν από τον τόπο τους για νέους δρόμους. Πήγαιναν σε ανώτατες σπουδές στα μεγάλα αστικά κέντρα ή δοκίμαζαν να γίνουν έμποροι. Μέχρι το 1950 το χωριό ήταν το κυριότερο εμπορικό κέντρο της Γορτυνίας και όχι μόνο, με πολλά καταστήματα που έφερναν αγαθά από όλη την Ελλάδα. Τα κυριότερα εμπορικά χτίζονται στον κεντρικό δρόμο όπου είναι ορατά και σήμερα με τα μεγάλα και συνεχή ανοίγματα στις προσόψεις τους. Σημαντική για την ευρύτερη περιοχή της Γορτυνίας ήταν η Κυριακάτικη Αγορά των Λαγκαδίων όπου συνέρρεε πλήθος κόσμου από όλη την περιοχή για να αγοράσει πράγματα στα οποία είχαν το μονοπώλιο οι Λαγκαδινοί.

Βιβλιογραφία:

http://www.lagkadia.com/istoria.htm

http://www.inarcadia.gr/dd/lagadia/lagadiaistoria.htm

http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/lagadia.htm