Γενικές Τυπολογίες

Η έντονή κλίση της πλαγιάς όπου δομείται το Συρράκο και το δίκτυο από βρύσες και πηγές προσέφεραν μια αμφιθεατρική πυκνοκατοικημένη μορφολογία. Η πλατεία με την εκκλησία του Αγίου Νικολάου διαμορφώνει το κεντρικό ανάπτυγμα, με το ψηλότερο επίπεδο γύρω από την εκκλησία, ένα δεύτερο επίπεδο στην προέκτασή της, με ένα στεγασμένο πλάτωμα, πεζούλια και σήμερα τα τρία εστιατόρια (τον περασμένο αιώνα καταστήματα ραφτάδικα κλπ.), που καταλήγει στην πηγή Γκούρα, και ένα τρίτο χαμηλότερο, κάτω από την πηγή, με το πλάτωμα και το πολιτιστικό κέντρο (διάφορα μικρότερα πλατώματα υπάρχουν διάσπαρτα στον οικισμό). Στερφογάλαρο λέγεται ο χαρακτηριστικός τύπος δόμησης, με ιδιαιτερότητα στην είσοδο του σπιτιού.33 Η μορφή είναι λιτή, γεωμετρική, με καθαρό όγκο και η κάτοψη διαφοροποιείται σε ορθογωνική, τετράγωνη, σε Γ ή Π, και συναντάμε τριώροφα και διώροφα αρχοντικά, ενώ όταν απέκτησαν μόνιμη κατοικία οι κτηνοτρόφοι ήταν μονώροφα. Με νότιο προσανατολισμό και ελάχιστα πλατώματα, με πλήρη αξιοποίηση του ωφέλιμου χώρου, τα πέτρινα οικοδομήματα έχουν δύο μέτρα υψομετρική διαφορά μεταξύ βόρειας και νότιας πλευράς. Υλικό δόμησης του κελύφους, με πλάτος 70-90 εκ., είναι η πέτρα (ασβεστόλιθος), και συνήθως μένουν ανεπίχριστα. Το ξύλο είναι απαραίτητο τόσο σε σημεία του κελύφους, σε δάπεδα, στέγη, οροφές, κουφώματα, αλλά και σε χρηστικά αντικείμενα. Η στέγη είναι επικλινής και αποτελείται από ξύλινο σκελετό (ζευκτά) που σκεπάζεται από σχιστόπλακες. Η στέγη προεξέχει από τους τοίχους στα 40-60 εκ. Σε πολλά σημεία όπου το κτίριο γωνιάζει με τον δρόμο υπάρχει φάγωμα του τοίχου. Με αποτέλεσμα η κίνηση να είναι ομαλή στις στροφές χωρίς ζώα και να μην χτυπούν άνθρωποι στη γωνία του κτιρίου. Πολλές αυλές κλείνουν με ψηλό πέτρινο τοίχο με θολωτή όψη και ξύλινη δίφυλλη πόρτα.34 Άλλα χαρακτηριστικά αποτελούν τα χαγιάτια, που χρησίμευαν για τις οικιακές εργασίες, και οι οντάδες των αρχοντικών, οι οποίοι διέθεταν εντοιχισμένη ξύλινη ντουλάπα, τη μουσάντρα. Το αποχωρητήριο ήταν έξω από το σπίτι και ένας μεσόκηπος όριζε τον κήπο του σπιτιού. Το κατώι, ο κενός χώρος του ισογείου, χρησίμευε για αποθήκευση και για φύλαξη των ζώων.

Τρεις βασικοί τύποι κατόψεων στις κατοικίες.

• Τετράγωνες κατόψεις, ορθογωνικές και τύπου "Γ" σε μονώροφες διώροφες κατοικίες και τριώροφες κατοικίες.

• Διώροφες κατοικίες: αποτελούνται από το κυρίως σπίτι, βοηθητικούς χώρους (κατώι) και αυλή. Περιβάλλονται από μαντρότοιχο, με σκεπασμένη συνήθως αυλόπορτα. Η αυλή είναι συνήθως πλακοστρωμένη, χωρισμένη με πέτρινα πεζούλια.

• Οι μονώροφες κατοικίες, έχουν απλή διάταξη