Συμπεράσματα

Η Κερατέα είναι ένας τόπος που χαρακτηρίζεται από προνομιακή γεωγραφική θέση και ιδιαίτερη σχέση με το φυσικό περιβάλλον. Ανήκει στο δήμο Λαυρεωτικής -στην περιφερειακή ενότητα ανατολικής Αττικής- και βρίσκεται μεταξύ δύο μεγάλων πόλων έλξης: του αεροδρομίου Ελευθέριος Βενιζέλος και του λιμανιού του Λαυρίου. Ταυτόχρονα, είναι χτισμένη σε υψόμετρο 200 μέτρων ανάμεσα στο Πάνειο όρος και στο όρος Μερέντα. Αυτά λειτουργούν σα φυσικά όρια της. Στην ευρύτερη περιοχή συναντάμε ρέματα, καθώς και παραλιακά μέτωπα. Εξίσου σημαντικό στοιχείο της Κερατέας αποτελεί η έντονη βλάστηση, η οποία ευνοείται από το εύκρατο μεσογειακό κλίμα που επικρατεί. Μη ξεχνάμε, άλλωστε, ότι το όνομά της προέρχεται από το φυτό της χαρουπιάς.

Πρόκειται για μία περιοχή που σημείωσε μεγάλη αύξηση πληθυσμού τις τελευταίες δεκαετίες και ιδιαίτερα μετά την έναρξη της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Σήμερα, ο πληθυσμός της αγγίζει τους 14.000 κατοίκους, ενώ τα καλοκαίρια φτάνει μέχρι και τους 40.000. Βασική οικονομική δραστηριότητα αποτελεί η εξαγωγή κρασιού, ελαιόλαδου και μελιού. Άλλωστε αποτελεί μία από τις μεγάλες αγροτικές περιοχές των Μεσογείων.

Στο παρελθόν η Κερατέα αποτελούνταν από δύο πυκνοκατοικημένα κέντρα, το Μπιζάνι και την άνω πλατεία. Με την πάροδο του χρόνου, όμως, αυτά άρχισαν να αναπτύσσονται και τα όρια της περιοχής να επεκτείνονται. Έτσι, μέχρι και σήμερα στα κέντρα αυτά συναντάμε άναρχα και πυκνά οικοδομικά τετράγωνα με παλαιότερα κτίρια και στενούς δρόμους. Αντιθέτως, στις μεταγενέστερες περιοχές έχει εφαρμοστεί το ιπποδάμειο σύστημα, τα κτίρια είναι νεότερα και οι δρόμοι φαρδύτεροι.

Οι ελεύθεροι δημόσιοι χώροι της Κερατέας είναι λίγοι και λειτουργούν περισσότερο ως περάσματα και λιγότερο ως τόποι εκτόνωσης. Μάλιστα κάποιοι από αυτούς αποτελούν τα ιστορικά κέντρα της περιοχής. Έχουν υποστεί, όμως, τέτοια αλλοίωση που το γεγονός αυτό δεν είναι ευκρινές. Όσο αφορά τους δρόμους αυτοί είναι στενοί και τεθλασμένοι στο κέντρο του οικισμού και περισσότερο φαρδιοί και ευθύγραμμοι στα όρια του.

Η χρήση που επικρατεί στην ευρύτερη περιοχή είναι αυτή της κατοικίας. Σχεδόν όλα τα εμπορικά καταστήματα και οι χώροι εστίασης είναι συγκεντρωμένα στη κεντρική λεωφόρο της Κερατέας (λεωφόρος Αθηνών – Σουνίου). Παράλληλα, πολλές είναι οι εκκλησίες που συναντά κανείς στην περιοχή. Οι ενορίες της μάλιστα είναι τρεις (Άγιος Δημήτριος, Άγιος Αθανάσιος, άγιος Γεώργιος).

Οι παραδοσιακές κατοικίες της Κερατέας ξεκίνησαν να  χτίζονται στα τέλη του 19^ου αιώνα και μπορούν να χωριστούν στις εξής κατηγορίες: νεοκλασικά, πυργόσπιτα, μακρυνάρια και καμαρόσπιτα. Κοινό χαρακτηριστικό των περισσότερων από αυτών αποτελεί η εσωστρέφεια τους. Συγκεκριμένα, περικλείονται από ψηλό μαντρότοιχο με αυλόθυρα. Επομένως, έντονος είναι ο διαχωρισμός μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού χώρου. Επίσης, σημαντικά στοιχεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής αποτελούν η χρήση πέτρας και η ύπαρξη στέγης με βυζαντινά κεραμίδια.

Δυστυχώς, τα περισσότερα από τα παραπάνω κτίρια έχουν υποστεί σχετικά μεγάλο βαθμό αλλοίωσης. Άλλες φορές οι επεμβάσεις που έχουν δεχτεί είναι σχετικά ήπιες, όπως η τοποθέτηση σύγχρονων κουφωμάτων ή η αλλαγή κεραμιδιών, ενώ άλλες φορές πολύ έντονες, όπως οι προσθήκες νέων όγκων ή η αντικατάσταση της σκεπής με μπετονένια πλάκα. Παράλληλα, αρκετά από τα κτίρια που έχουν διατηρήσει των παραδοσιακό του χαρακτήρα δεν έχουν διατηρηθεί καλά και βρίσκονται σε κακή κατάσταση.

Ταυτόχρονα, όμως, πρόκειται για έναν οικισμό που έχει γνωρίσει αρκετά μεγάλη ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες, με αποτέλεσμα τα νεόδμητα κτίρια να είναι πολύ περισσότερα από τα παραδοσιακά. Συναντάμε, δηλαδή, ψηλές μπετονένιες πολυκατοικίες που ουδεμία σχέση έχουν με τα παλαιότερα κτίρια γύρω τους.

Η Κερατέα, άρα, αποτελεί έναν οικισμό που έχει υποστεί πολύ έντονη αλλοίωση. Σε αρκετά από τα παραδοσιακά κτίρια έχουν γίνει επεμβάσεις που δε ταιριάζουν με το χαρακτήρα τους, ενώ άλλα έχουν καταλήξει να βρίσκονται σε πολύ κακή κατάσταση. Ταυτόχρονα, τα νεόδμητα κτίρια δε σεβάστηκαν καθόλου τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του οικισμού, με αποτέλεσμα να τον αλλοιώσουν σε μεγάλο βαθμό. Ευτυχώς, όμως, μέχρι και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που επιτελούν ιδιαίτερα σημαντικό έργο, έτσι ώστε να διασώσουν και να αναδείξουν το πλούσιο ιστορικό υπόβαθρο και την ιδιαιτερότητα της περιοχής τους.

Τέλος, αξίζει κανείς να ασχοληθεί με την Κερατέα, καθώς αποτελεί έναν παραδοσιακό οικισμό με πλούσιο παρελθόν. Παρά τη μικρή του απόσταση  από την Αθήνα διαθέτει μια διαφορετική φυσιογνωμία λόγω της ιδιαίτερης σχέσης του με το περιβάλλον και το φυσικό τοπίο, καθώς και της ύπαρξης πολλών παλαιών κτισμάτων συνδεδεμένων με την ιστορία του τόπου.