Εξέλιξη - Ανάπτυξη

Η ανάπτυξη ενός οικισμού καθορίζεται από παράγοντες όπως οι κοινωνικές εξελίξεις, το παραγωγικό σύστημα του τόπου, και η μορφή του φυσικού περιβάλλοντός.

Στη Μεσσαριά υπάρχουν κτίσματα που αποδεικνύουν την εγκατάσταση κατοίκων ήδη από τα βυζαντινά χρόνια. Είναι ο ναός τον Ταξιαρχών, (που σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση) το αρχικό τμήμα του μεγάλου πύργου Καϊρη - Παρόδου.

Η Μεσσαριά γνώρισε οικιστική ανάπτυξη αμέσως μετά την καταστροφή της γειτονικής -αλλά ευπρόσβλητης στις επιθέσεις των πειρατών, πού λυμαίνονταν το Αιγαίο εκείνα τα χρόνια- Χώρας το έτος 1672. Η περιοχή της Μεσσαριάς παρείχε ασφάλεια. Ήταν αρκετά κοντά στην θάλασσα, ώστε να είναι δυνατή η εποπτεία της, αλλά και αρκετά μακριά από αυτήν, ώστε να προλαβαίνουν να προφυλάσσονται οι κάτοικοι από τούς επιδρομείς.

Πολλοί πύργοι συγκεντρώθηκαν στο σημερινό κέντρο τού οικισμού, αλλά και άλλοι κατασκευάστηκαν στις παρυφές των σημερινών ορίων τού οικισμού, έχοντας πάντα σχέση με την καλλιεργήσιμη γή, πού κατείχαν οι ιδιοκτήτες τους. Επίσης της ίδιας περιόδου είναι και ένα μονοπάτι που οδηγεί στη νέα παρακαμπτήρια επαρχιακή οδό και στον κάμπο της Μεσαριάς (Παραπορτίου).

Οι πύργοι και οι καλλιέργειες συνάδουν με την εγκατάσταση και κολλήγων. Μία συγκέντρωση αγροτικών σπιτιών υπάρχει στην συνοικία της Κουμανής. Εικάζεται ότι αγροτικά ήταν τα κτίσματα, πού συγκεντρώνονταν ανατολικά και νότια της Παναγίας Βουλγάρας και εγκαταλείφθηκαν διά παντός γύρω στο 1600 όταν επιδημία πανώλης αποδεκάτισε τον εκεί πληθυσμό. Μετά την Τουρκοκρατία, ο οικισμός γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη και έτσι επεκτάθηκε πέρα από τα όρια των αρχικών πυρήνων. Σήμερα ο οικισμός αποτελεί πέρασμα αφού διέρχονται αυτοκίνητα σε όλο το μήκος του (2km) και συνεχίζουν να κτίζονται (κυρίως κατοικίες) στον άξονα του οδικού δικτύου.

Η Μεσσαριά ήταν το κέντρο μιας ευρύτερης ομάδας οικισμών, πού για πολλά χρόνια , σύμφωνα με την προηγούμενη διοικητική διαίρεση, αποτελούσαν μία κοινότητα. Σήμερα οι ίδιοι οικισμοί συγκροτούν το Δημοτικό Διαμέρισμα Μεσσαριάς. Είναι οι οικισμοί Μαινήτων, Αλαδινού, Ζαγανιαρίου και Πέρα Χωριών, (Φάλλικα, Κουρέλι, Σασά και Αλάδου).