Παράθυρα

Εισαγωγή

Τα μετρημένα ανοίγματα είναι το κύριο χαρακτηριστικό της νησιώτικης κατοικίας. Η μικρή τους κλίμακα δεν προήλθε από κατασκευαστική αδυναμία αλλά για την κάλυψη από τις κλιματικές ακρότητες, τα δυνατά μελτέμια και τον έντονο καλοκαιρινό ήλιο. Αυτή η σχέση κενών και πλήρων με έντονη τη σημασία του μέτρου, προσδίδει ιδιαίτερο χαρακτήρα στην νησιώτικη αρχιτεκτονική.

Τυπολογία Παραθύρων

Η επίλυση κατασκευαστικών προβλημάτων, η κάλυψη των αναγκών για φώς και αερισμό των κατοικιών, οι επιρροές από διάφορες χρονικές περιόδους και το προσφερόμενο υλικό, δημιούργησαν διαφορετικούς τύπους ανοιγμάτων. Στις Στενιές παρατηρήθικαν οι ακόλουθοι τύποι παραθύρων.

Τυπολογια με βαση την κατασκευή.

• Με οριζοντιο ξυλινο πρεκι.
• Με ανακουφιστικο χαμηλωμενο τοξο από οπτόπλινθους (πληρεις η διατριτους) ή από λίθους (σχιστοπλακες)
• Με ανακουφιστικη ημικυκλικη καμαρα (θόλο) από σχιστοπλακες εσνωματωμένη στην τοιχοποιία (μη ορατή)
• Με ανακουφιστικη ημικυκλικη καμαρα (θόλο) από σχιστοπλακες και τυμπανο ορατό

Τυπολογια με βαση τα πατζουρόφυλλα

• Με τραβερσες
• Με γαλλικο πατζουρι
• Χωρίς πατζούρι και εξωτερικο κιγκλίδωμα

Το υλικό κατασκευής των στοιχείων των παραθύρων είναι το ξύλο. Επίσης παρατηρήθικαν σιδεριές σε ανοίγματα ισογείων, με ή χωρίς κάλυψη από παντζουρόφυλλα. Οι λαμπάδες των παραθύρων διαμορφώνονται από μεγαλύτερους λαξευτούς λίθους πιο επιμελημένης κατασκευής και συνδεσης. Σε κάτοψη οι λαμπάδες διαμορφώνονται υπο κλίση στενεύοντας το άνοιγμα προς το εξωτερικό του.

Ψηλότερα το ξύλινο οριζόντιο πρέκι αποτελέι τον κανόνα.  Συχνά όμως παρατηρείται ανακουφηστική τοξωτή κατασκευή από σχιστόλιθο ή τούβλο που εμπεριέχεται στην τοιχοποιία. Συνήθως το κενό μεταξύ θόλου (βόλτας) και πρεκιού κλείνει με σχιστόλιθους και εντάσεται στη τοιχοποιία.  Σε κατασκευές με πιο έντονη διακοσμητική διάθεση (εκκλησία Αγ. Γιώργη Μπίστη) το θολωτό κενό καλύπτεται  με  μαρμάρινο τύμπανο σε εσοχή, με σταυροειδή διακοσμητικά ανοίγματα που εξυπηρετούν τον αερισμό.  Τέτοια ανοίγματα με θολωτό τύμπανο παρατηρήθικαν και στο πύργο του Μπίστη, ενώ συνδέονται με κτίρια ψηλοτάβανα καθώς και  την καλλιέργεια του μεταξοσκώληκα που απαιτεί καλό αερισμό.

Η σύνδεση του ξύλινου κασώματος των παραθύρων με την τοιχοποιία γίνεται με μεταλικούς συνδέσμους που στερεώνονται στην λιθοδομή.

Παρόλη την απλότητα και την μικρή κλίμακα των ανοιγμάτων συχνά παρατητούμε μία διακοσμητική διάθεση σε στοιχεία όπως είναι το τύμπανο του θολωτού τμήματος ή το εξωτερικό πλάισιο. Στα σπίτια λαικής και κυκλαδήτικης αρχιτεκτονικής τα διακοσμητικά αυτά στοιχεία παραμένουν λιτά. Σε μεταγενέστερες μετασκευές κτισμάτων με πρότυπα νεοκλασσικά δημιουργούνται μεγαλύτερα ανοίγματα και πιο έντονη διακοσμητική διάθεση των πλαισίων των παραθύρων με κατάλληλες διαμορφώσεις των σοβάδων ή προσθήκες γύψινων στοιχείων στην όψη.