Τοιχοποιία

Οι τοιχοποιίες στα παραδοσιακά κτίσματα που μελετήσαμε είναι φέρουσες. Τα κυρίαρχα υλικά κατασκευής είναι η πέτρα και ένα συνδετικό κονίαμα (λάσπη), το οποίο είναι πλούσιο σε αργιλικό χώμα που κυριαρχεί στην περιοχή. Η πέτρα -ή, κατά τους ντόπιους "αμμόπετρα"- προέρχεται από τοπικό λατομείο και είναι σχετικά κακής ποιότητας, καθώς με το πέρασμα του χρόνου αποσαθρώνεται και χάνει τη φέρουσα ικανότητά της. Αυτό ευθύνεται και για την ερειπωμένη εικόνα του οικισμού. Σε μερικές από τις οικίες, οι οποίες κατοικούνταν μέχρι πιο πρόσφατα ή κατοικούνται ακόμα, παρατηρούνται πολλές στρώσεις από επίχρισμα (σοβάς). Το πάχος του ποικίλει, από μερικά χιλιοστά έως και 5-10 εκατοστά σε ακραίες περιπτώσεις. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η διστρωμάτωση των επιχρισμάτων, που μαρτυρά τον χρωματισμό των κτηρίων. Στα πιο παλιά στρώματα είναι ένα έντονο λουλακί, ενώ με το περας του χρόνου χρησιμοποιείται λευκό επίχρυσμα. 

Ο τρόπος δόμησης των τοιχοποιιών είναι παρόμοιος, με μερικές παραλλαγές ανα κτίσματα.

1. Τρόποι διαμόρφωσης Γωνιών

Οι γωνίες διαμορφώνονται με μεγάλες πέτρες (γωνιόλιθοι) οι οποίες είναι ημιλαξευτές σε σχήμα που προσεγγίζει το ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο. Τοποθετούνται εγκάρσια η μία στην άλλη ωστε η μεγάλη τους πλευρά να είναι κάθε φορά σε διαφορετικό προσανατολισμό κατα μήκος των δύο τοίχων που συνεχίζουν. Είναι γενικά μεγαλύτερες σε μέγεθος από τις πέτρες που βρίσκουμε μέσα στην τοιχοποιία. Σε αυτές κατα κύριο λόγο παρατηρείται και η μεγαλύτερη φθορά, λόγω μεγαλύτερης έκθεσης στα καιρικά φαινόμενα. 

2. Τρόποι διαμόρφωσης Ανοιγμάτων

Στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική τα ανοίγματα αποτελούν σημαντικά στοιχεία, τόσο για την επικοινωνία του κτηρίου με το περιβάλλον του, όσο και για τον ηλιασμό και τον αερισμό των χώρων. Οι διαστάσεις των ανοιγμάτων στα σπίτια της Μεράδας είναι περίπου 0,90μ.x1,20μ. και των θυρών 1,10μx1,90μ.

Τα ανοίγματα πάνω στα οποία τοποθετούνται τα κουφώματα διαμορφώνονται με μεγάλες λαξευτές πέτρες, οι οποίες μάλιστα είναι ιδιαίτερα πελεκημένες και προσεγμένες στην περίπτωση των πλουσιότερων σπιτιών. Στην εξωτερική πλευρά του τοίχου δημιουργείται πέτρινο πλαίσιο σε μικρή προεξοχή από το υπόλοιπο άνοιγμα, όπου τοποθετείται η κάσα του κουφώματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, πάνω από τα ανοίγματα εντοπίζεται ανακουφιστικό τρίγωνο. Αυτό είτε γεμίζεται με μικρούς λίθους, είτε παραμένει κενό, οπότε παρουσιάζει και μικρή καμπύλωση.

Τα πρέκια τις περισσότερες φορές διπλά και διαμορφώνονται με μεγάλες πέτρες και ξύλα αγριελιάς. Συγκεκριμένα, διακρίνουμε τρεις περιπτώσεις:

_Κορμός αγριελιάς: βρίσκονται συνήθως σε πιο ευτελείς κατασκευές και σε χώρους με χρήσεις βοηθητικές, όπως στάβλους για ζώα ή αποθήκες.

_Πέτρα εξωτερικά και αγριελιά εσωτερικά: η εξωτερική όψη του πρεκιού διαμορφώνεται με μεγάλη λαξευτή πέτρα πάχους περίπου όσο το μισό της τοιχοποιίας και η εσωτερική όψη από ξύλο αγριελιάς, ευθύγραμμο ή με μικρή καμπύλωση (πλούσιες κατασκευές)

_Πέτρα εξωτερικά και εσωτερικά: η εξωτερική όψη διαμορφώνεται και εδώ με μεγάλη λαξευτή πέτρα, ενώ εσωτερικά τοποθετείται πάλι πέτρινο πρέκι, το οποίο μάλιστα παρουσιάζει ελαφριά καμπύλωση

Οι ποδιές των ανοιγμάτων διαμορφώνονται κυρίως με δύο τρόπους.

_Με μεγάλες πέτρες τοποθετημένες με τρόπο, ώστε να δημιουργούν μία επίπεδη επιφάνεια.

_Με δύο μεγάλα κομμάτια λαξευτών πετρών τα οποία τοποθετούνται το ένα δίπλα στο άλλο.

Η κατακόρυφη παρρειά του ανοίγματος διαμορφώνεται όπως οι γωνίες της λιθοδομής. Η μόνη διαφορά είναι οτι τοποθετούνται εναλλάξ γωνιόλιθοι κατα μήκος και εγκάρσια στο άνοιγμα. Τα υπέρθυρα ποικίλουν ανάλογα με την ποιότητα κατασκευής και την περίοδο χτισίματος. Οι ποδιές είναι κατα κύριο λόγο μεγάλες επιμήκεις πέτρες. Τα πρέκια συχνά διαφέρουν στην εσωτερική και εξωτερική πλευρά του ανοίγματος. Συναντώνται πρέκια τα οποία διαμορφώνονται με: α) κορμούς αγριελιάς που έχουν πλανιστεί, β) λίθους που έχουν λαξευτεί ωστε να σχηματίζουν μικρά τόξα, γ) μεγάλες πέτρες που γεφυρώνουν τις κατακόρυφες παρρειές, δ) ανακουφιστικά τρίγωνα, ε) καμάρες που διαμορφώνονται από θολίτες και στ) συνδυασμούς των παραπάνω μεθόδων εσωτερικά και εξωτερικά.

3. Τρόποι διαμόρφωσης Τοιχοποιίας

Η τοιχοποιία αποτελείται από 2 παρειές, την εσωτερική και την εξωτερική. Εκεί μπαίνουν αρχικά μεγάλες πέτρες, στο κατω μέρος του τοίχου, και όσο ψηλώνει ο τοίχος το μέγεθος των λίθων μικραίνει. Ψηλά στον τοίχο μπορούμε να έχουμε ή πολύ μικρότερες ορθογώνιες πέτρες, ή μικρές πέτρες και ανάμεσα αρκετά μεγαλύτερες, που συγκρατούν τον τοίχο. Οι μεγαλύτερες αυτές πέτρες μπορεί μερικές φορές να δημιουργούν και κάποια μοτίβα. Ανάμεσα στις δύο παρειές, βρίσκουμε μεγάλη ποσότητα κονιάματος με μικρότερες πέτρες.