ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ | ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΙΑΤΟΜΕΑΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 5ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ
Κροκεές (Τμήμα Β)
Ιστορική Αναδρομή
Η ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΟΣ
Η μεγάλη γεωγραφική ενότητα που διαμορφώνεται στον νοτιοανατολικό χώρο της Πελοποννήσου, από τους ορεινούς όγκους του Πάρνωνα και του Ταΰγετου χαρακτηρίζεται από μακραίωνη και πολυτάραχη ιστορία. Ανασκαφικές έρευνες στην περιοχή έδειξαν κατοίκηση ήδη από τη νεολιθική περίοδο με 10 σημαντικές θέσεις.
Κατά την Π.Ε, και Μ.Ε. περίοδο οι θέσεις αυξάνονται σε 26 και 17 αντίστοιχα, ενώ κατά την Υ.Ε. περίοδο (μυκηναϊκή)οι θέσεις φτάνουν τις 40 (9).
Κατά τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων οι θέσεις αυτές αναπτύσσονται με γοργό ρυθμό, ευνοημένες από τα γεωμορφολογικά στοιχεία της περιοχής και τις κοινωνικοπολιτικές καταστάσεις. Το αποτέλεσμα είναι ότι ευνοήθηκε η δημιουργία ενός εκπληκτικά μεγάλου αριθμού μικρών πόλεων στη Λακωνική, η οποία γι’ αυτό ονομάστηκε «Εκατόμπολις» (10). Ανάμεσα στις θέσεις αυτές είναι οι Αμύκλες (με το ιερό του Υάκινθου και του Αμυκλαίου Απόλλωνα στη ακρόπολη), η πόλη Γερόνθαι (στο σημερινό χωριό Γεράκι),το Έλος, οι Αιγαιαί και οι Κροκεαί.
Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΡΟΚΕΩΝ
Η ιστορία του οικισμού των αρχαίων Κροκεών χαρακτηρίζεται μακραίωνος (περίπου 3.500 χρόνια). Ο αρχαίος οικισμός αναπτύχθηκε στο λόφο Καρνά, 300 μέτρα μακριά από το σημερινό, όπως έδειξαν οι αρχαιολογικές ανασκαφές του 1956. Κατά τις έρευνες ανακαλύφθηκαν μυκηναϊκοί τάφοι καθώς και ένας κτιστός ορθογώνιος τάφος. Μάλιστα σε έναν από αυτούς βρέθηκε ένα πολύ σημαντικό και ιδιόμορφο αγγείο το οποίο και φυλάσσεται στο Μουσείο της Σπάρτης. Συνεπώς λοιπόν φαίνεται ότι στον Καρνά ήταν το νεκροταφείο των προϊστορικών Κροκεών καθώς και ιερό του προ-δωρικού θεού Καρνά, που λατρευόταν ως προστάτης των ποιμένων με την μορφή του κριού.
Με την κάθοδο του Δωριέων (1100 π.Χ.) επέρχεται περίοδος παρακμής, ώσπου περίπου στα 750 π.Χ. οι Κροκεάτες εντάσσονται ως περίοικοι στην ευρύτερη διοίκηση των Σπαρτιατών.
Οι Κροκεές έμειναν στην ιστορία από την εξόρυξη και εμπορική εκμετάλλευση του τοπικού κροκεάτη λίθου. Οι Σπαρτιάτες δεν ενδιαφέρονταν για την ιδιαίτερη διακόσμηση λόγω του λακωνικού τρόπου ζωής τους. Έτσι, ήδη από την μυκηναϊκή εποχή σημειώνεται εξορυκτική δραστηριότητα στο αρχαίο λατομείο της θέσεως Ψηφί. Όπως έχει ήδη αναλυθεί, καθ΄όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας και της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό η χρήση του κροκεάτη λίθου, όχι μόνο σε μικροαντικείμενα και κοσμήματα, αλλά και για διακόσμηση κτηρίων, λουτρών και τάφων.
Μετά την πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, η περιοχή πλήττεται από τις επιδρομές διαφόρων βόρειων φύλων, όπως των Γότθων, Αβάρων και Σλάβων που οδηγούν στην σταδιακή ερήμωση του πληθυσμού και στον μαρασμό των πόλεων. Τα ιστορικά στοιχεία που αφορούν συγκεκριμένα τις Κροκεές είναι λιγοστά και ασαφή.
Φαίνεται όμως ότι τον 6ο αι. μ.Χ. οι συχνές επιδρομές των Αβάρων οδήγησαν στην σταδιακή εγκατάλειψη του οικισμού και τη μετακίνηση του πληθυσμού στην περιοχή της Μονεμβασίας για ασφάλεια. Την εποχή εκείνη πιθανολογείται ότι οι Κροκεές είναι ένας μικρός οικισμός που αξαιτίας της γειτνίασης με τους Σλάβους (που έχουν εγκατασταθεί στον Ταϋγετο)μετονομάζεται σε Λεβέτσοβα. Κατά την περίοδο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας παρουσιάζεται μεγαλύτερη ασφάλεια, ακμάζουν οι γύρω περιοχές και συνεπώς τα Λεβέτσοβα αυξάνονται πληθυσμιακά, αποτελώντας σημαντικό οικισμό της Λακωνίας. Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται από την πληθώρα βυζαντινών εκκλησιών της περιόδου 1200-1300 μ.Χ. όπως Δημήτριος, η Παναϊτσα, ο Άγιος Νικόλαος, ο Άγιος Σωτήρας του Αλάημπεη καθώς και ο Άγιος Βλάσσης που ανακαλύφθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία το 1991.
Το 1460 οι Τούρκοι καταλαμβάνουν την περιοχή της Λακωνίας. Το 1684 οι Βενετοί διαδέχονται τους Τούρκους και το 1715 οι τελευταίοι ανακαταλαμβάνουν την περιοχή. Οι ιστορικές μαρτυρίες είναι λιγοστές αλλά αξίζει να αναφερθούν τα ακόλουθα γεγονότα. Οι Βενετοί το 1700 πραγματοποιούν απογραφή της Πελοποννήσου η οποία για τα Λεβέτσοβα δίνει 83 οικογένειες με πληθυσμό 354 άτομα. Επίσης, σύμφωνα με τα αρχεία της Βενετίας επεβλήθη το 1699 στα Λεβέτσοβα πρόστιμο 2.864 βενετικές λίρες γιατί αρνήθηκαν να στείλουν εργάτες για την οχύρωση του Ισθμού της Κορίνθου.
Το 1715, με τη Β΄ περίοδο της Τουρκοκρατίας,στα λεγόμενα «Μπαρδουνοχώρια» (Λεβέτσοβα, Τάραψα, Δαφνί, Πέτρινα, Γοράνους..) εγκαθίστανται οι ερίφημοι Τουρκομπαρδουνιώτες, οι πιο σκληροί πολεμιστές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τρείς οχυρότατοι πύργοι των Τούρκων βρίσκονται στα Λεβέτσοβα με σκοπό την τήρηση της τάξης και την κατάπνιξη κάθε επαναστατικής κίνησης.
Κατά την Επανάσταση, οι Τούρκοι περιορίζονται στην Τρίπολη και οι Λετσοβίτες οργανώνονται με αρχηγό τον Νικόλαο Γορανίτη, λαμβάνοντας μέρος στις γνωστές ιστορικές μάχες.
Με την απελευθέρωση της περιοχής (1828) γίνεται και η πρώτη απογραφή του ελεύθερου ελληνικού κράτους η οποία δίνει για τα Λεβέτσοβα 112 οικογένειες και 6 εκκλησίες με 2 παπάδες. Το πρώτο μέλημα των ελεύθερων πλέον Λεβετσοβιτών είναι η δημιουργία Δημοτικού σχολείου, το οποίο λειτουργεί αμέσως με χρήματα του εκκλησιαστικού ταμείου.
Το 1834 η Ελληνική επικράτεια χωρίζεται σε Δήμους, ένας εκ των οποίων είναι και ο Δήμος Κροκεών που περιλαμβάνει τα χωριά: Λεβέτσοβα, Τάραψα, Πέτρινα, Πρίτσα, Δαφνί,κ.ά., σύνολο 11 χωριά. Αρχική πρωτεύουσα του Δήμου είναι η Πέτρινα μέχρι το 1840, οπότε και γίνονται πρωτεύουσα τα Λεβέτσοβα.
Τα Λεβέτσοβα έκτοτε προχωρούν στο δρόμο της ανάπτυξης και ο πληθυσμός από 985 κατοίκους το 1853, υπερβαίνει τους 2000 το 1920. Γύρω στα 1900 αρχίζει η πνευματική και πολιτιστική άνθηση του χωριού για να φτάσει στο αποκορύφωμα της τη δεκαετία 1920-1930, με τη δημιουργία 6 συλλόγων πολιτιστικών. Το 1927 τα Λεβέτσοβα ονομάζονται εκ νέου Κροκεές.
Κατά την περίοδο του Β΄ παγκοσμίου πολέμου και κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του ’50 και ’60 σημειώνεται η δημογραφική παρακμή των Κροκεών, εξαιτίας της μετανάστευσης του πιο δυναμικού τμήματος του χωριού, της νεολαίας. Από τα μέσα της δεκαετίας του ‘80 με τις γεωτρήσεις που διανοίγονται, αρχίζει μια προσπάθεια ανάκαμψης των Κροκεών, σταθεροποιείται και ο πληθυσμός.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ
Σημαντικό πολιτιστικό δρώμενο είναι το Καρναβάλι των Κροκεών, που κλείνει 62 χρόνια ύπαρξης. Αποτελούσε το μεγαλύτερο καρναβάλι μετά αυτό της Πάτρας στην Πελοπόνησο, το οποίο συγκέντρωνε –όταν οι Κροκεές ήταν δήμος- σημαντικό αριθμό επισκεπτών, που έφτανε ακόμα και τις 2.000 στην κεντρική πλατεία του οικισμού. Ο αριθμός των επισκεπτών μειώθηκε, όταν η Σκάλα έγινε η πρώτη πόλη του δήμου Ευρώτα, παρόλα αυτά όμως η διατήρησή του υπενθυμίζει την πολύχρονη πορεία του και λειτουργεί ως πόλος τουριστικής έλξης.
Παράλληλα, τιμάται ανά περιόδους από τη γενέτειρά του ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος, με αφιερώματα στην ποίησή του.