Αρχιτεκτονικός Χαρακτήρας

Η επίδραση υλικών και άυλων παραγόντων στην περιοχή της Δημητσάνας κατά τη διάρκεια των αιώνων, είχε ως αποτέλεσμα τη σημερινή μορφή του οικισμού. Περνώντας από τέσσερα βασικά στάδια εξέλιξης, σημαντικό ρόλο έπαιξε η γεωγραφική θέση της Δημητσάνας στη δυτική απόληξη των Γορτυνιακών βουνών. Το ψυχρό, ορεινό της κλίμα και τα εγχώρια διαθέσιμα υλικά (πέτρες, ξύλα, χώμα) οδήγησαν στις παραδοσιακές πετρόχτιστες κατασκευές.

Πέρα όμως από τους υλικούς παράγοντες υπήρξαν και οι άυλοι που με τη σειρά  τους επέδρασαν στην εξέλιξη του τόπου αυτού. Η θέση της Δημητσάνας αποτελούσε ανέκαθεν κομβικό σημείο ένωσης της Αρκαδίας με την υπόλοιπη Πελοπόννησο. Σαν πέρασμα λοιπόν, η Δημητσάνα ήταν πάντα γεμάτη ζωή, μια μίξη διαφορετικών ανθρώπων και παραδόσεων από ποικίλα μέρη. Λόγω του άγονου και βραχώδους εδάφους της οι ντόπιοι ασχολήθηκαν περισσότερο με τη βιοτεχνία. Έτσι, η οικονομία της στηρίχτηκε σε νέες βάσεις δίνοντάς της την ευκαιρία να αναπτυχθεί και μάλιστα με την αξιοποίηση της δύναμης του ποταμού Λούσιου να εξελίξει σε μεγαλύτερη κλίμακα τις δραστηριότητές της. Δεν έλειψε όμως και το στίγμα που άφησαν σημαντικές προσωπικότητες που έζησαν και έδρασαν στο χωριό αυτό, όπως ο Παλαιών Πατρών Γερμανός. Τα ήθη, τα έθιμα και οι παραδόσεις συνέβαλαν αρκετά έντονα με τη σειρά τους στο σύνολο του οικισμού. Ήταν αυτοί ακριβώς οι παράγοντες που κράτησαν ζωντανό και ακέραιο το χαρακτήρα της Δημητσάνας.

Απόρροια της πλέξης των παραπάνω υλικών και άυλων παραγόντων ήταν ο ιδιαίτερος αρχιτεκτονικός χαρακτήρας του οικισμού που αναπτύχθηκε μέσα από την αρμονική συνύπαρξη και την αληθινή σχέση σεβασμού με το φυσικό περιβάλλον. Αν και δεν υπάρχει συγκεκριμένο πολεοδομικό σχέδιο και οι δρόμοι φαίνεται να χαράχτηκαν με μοναδικό κριτήριο τη λειτουργικότητα, τα κτίρια είναι ομοιογενή, σαν να έχουν φυτρώσει στο φυσικό τοπίο και να εναρμονίζονται πλήρως μεταξύ τους. Η αρχιτεκτονική της πέτρας και των μικρών αυστηρών όγκων αντανακλά τη γενικότερη ομοιομορφία της περιοχής.

Πιο ειδικά υπάρχουν επιμέρους οικιστικές κοινότητες που εμφανίζουν παρόμοια αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και διακρίνονται κυρίως βάσει της ιστορικότητάς τους (διότι η κάθε εξέλιξη έφερνε μαζί της και τα αντίστοιχα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά) και των χρήσεών τους (διότι τα κτίρια είναι αντίστοιχα των λειτουργιών τους).

Όσον αφορά το θέμα των επεμβάσεων, αν και η Δημητσάνα έχει υποστεί αρκετές, έχει καταφέρει σε μεγάλο βαθμό να διατηρήσει τον παραδοσιακό της χαρακτήρα. Όπως διαπιστώθηκε αυτό οφείλεται κυρίως στο μεγάλο αριθμό κτιρίων που έχουν εγκαταλειφθεί και δεν έχουν υποστεί ιδιαίτερες παρεμβάσεις σε αντίθεση με αυτά που κατοικούνται, όπου πρακτικοί κυρίως λόγοι οδήγησαν στην αντικατάσταση κάποιων παραδοσιακών από πιο σύγχρονα στοιχεία.