Ο πρώτος, χρονολογικά, ναός της ενορίας των Καλαρρυτών και πολιούχος τους είναι αυτός του Αγίου Νικολάου, ο οποίος κατασκευάστηκε τον 15ο αιώνα, και μάλλον τo 1480. Βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του οικισμού, πάνω σε ύψωμα, και αποτελεί μία μεγάλη τρίκλιτη, τρισυπόστατη τρουλαία βασιλική, με πολύ προσεγμένο κτίσιμο και πολύ ψηλό τρούλο, ο οποίος προεξέχει αισθητά. Η εκκλησία πυρπολήθηκε τo 1821 και υπέστη μεγάλες ζημιές ως αντίποινα για την επανάσταση των Καλαρρυτινών, ενώ τα σημερινά ξυλόγλυπτα (τέμπλο, άμωνας, και δεσποτικό) κατασκευάστηκαν το 1845 από μετσοβίτη τεχνίτη. Σε αυτό το διάστημα τοποθετείται χρονικά και το μεγαλύτερο μέρος της σημερινής μορφής αγιογράφησης, ενώ στο εσωτερικό του ναού δυο επιγραφές μαρτυρούν την ανακαίνισή του, που διήρκησε από το 1736, έως το 1767.
Με το πέρασμα του χρόνου, έχουν πραγματοποιηθεί μεγάλες καταστροφές, με αποτέλεσμα να ήταν συχνή η ανάγκη για αναστηλώσεις, επεμβάσεις και προσθήκες. Επίσης, έιναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ο λεπτομερής και με μεγάλη ποικιλία αγιογραφικός διάκοσμος του ναού συναντάται σε όλες τις εσωτερικές επιφάνειές του, καλύπτοντας έκταση 600 τ.μ. Τέλος, στην εκκλησία φυλάσσονται εκκλησιαστικά είδη, έργα ονομαστών Καλαρρυτινών ασημουργών, όπως το ευαγγέλιο από τον Αθανάσιο Τζιμούρη.
ΠΗΓΕΣ
Ναός Αγ.Νικολάου - Καλαρρύτες (https://www.flickr.com)
Αποκατάσταση αγιογραφιών Ναού του 1480 στους Καλαρρύτες (https://www.romfea.gr)