ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ | ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΙΑΤΟΜΕΑΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 5ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ
Καλαρρύτες (Τμήμα ΣΤ)
Γενικά Στοιχεία
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝΤΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ / ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΤΙΣΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΚΑΛΑΡΡΥΤΩΝ - ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ
Τα παραδοσιακά-ιστορικά κτίρια που τίθενται προς ανάλυση παρακάτω, αφορούν ως επί το πλείστον κτίρια κύριας κατοικίας. Ωστόσο, στη γενική μας καταγραφή έχουν συμπεριληφθεί και βοηθητικές κατασκευές, λόγω της ουσιαστικού ρόλου τους στην καθημερινότητα των κατοίκων, αλλά και λόγω του μεγάλου αριθμού τους, εφόσον αποτελούσαν προέκταση της ίδιας της οικίας. Επιπλέον, γίνεται ιδιαίτερη επισήμανση σε κάποια κτίρια αναφοράς - τοπόσημα του οικισμού, όπως εκκλησίες και κτίρια κατοικιών που παρέμειναν αλώβητα με το ολοκαύτωμα του χωριού το 1821.
ΓΕΝΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ
Η γκρίζες πέτρες κυριαρχούν ως υλικό δόμησης και χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής, όσον αφορά τις οικίες του χωριού. Επί το πλείστον χρησιμοποιείται για την κατασκευή των σπιτιών, των δαπέδων των κατωγιών, το στρώσιμο στα καλντερίμια, την κατασκευή βρυσών, αλλά και για τις στέγες και τις αυλόπορτες και τις αυλές. Βασικό γνώρισμα κάποιων, όπως φαίνεται, σημαντικών κατοικιών είναι οι πέτρινες καμάρες στο ισόγειο, που υποστηρίζουν όλη την κατασκευή. Πολλές φορές, την εξωτερική δωρική όψη της κατοικίας με την πελεκητή πέτρα και τα ξύλινα σενάζ, συμπληρώνουν τα τοξωτά ανοίγματα σε πόρτες και παράθυρα με τα χαρακτηριστικά «κιονόκρανα» εκατέρωθεν.
Τα παράθυρα με τα ασυνήθιστα χρώματα, μπλε, πράσινο ή καφέ, λόγω του ισχυρού, κρύου καιρού, το χειμώνα, έχουν εσωτερικά παντζούρια και φέρουν ξύλινα ή σιδερένια κάγκελα στους ορόφους, αλλά και σιδεριά στα κατώγια. Η μορφολογία της καλαρρυτινής κατοικίας είναι χαρακτηριστική, όπως όλες στην Ήπειρο, διότι όταν είναι διώροφη ή τριώροφη, τρίχωρη ή τετράχωρη, στο ισόγειο (κατώγι), βρίσκονται όλοι οι βοηθητικοί χώροι: αποθήκες, μαγειρείο με γάστρα για το ψήσιμο ψωμιού και φαγητού, ενώ στεγάζει και επαγγελματικές εργασίες, όπως εργαστήρια υφαντικής ή ασημουργίας.
Τα κατώγια, στα οποία συχνά κυλούν νερά, είναι φτιαγμένα από πέτρα. Στον όροφο (ανώγι) συναντώνται τα δωμάτια, που αποτελούν χώρους διαμονής και υποδοχής, το χειμερινό (οντάς) με το τζάκι και με πλατιά μπάσια καλυμμένα με μάλλινα υφαντά και το καλοκαιρινό (χωτζιαρές). Το παραδοσιακό τζάκι, που ήταν κατασκευασμένο από πωρόλιθο, φέρει μερικές φορές παράθυρο, για να εξασφαλίζεται φως στο βάθος του. Βασικό στοιχείο αποτελεί και ο νεροχύτης του ανωγιού, με βρύση ή χωρίς, του οποίου το ταβάνι και το πάτωμα είναι πάντα ξύλινα. Στα αρχοντικά υπάρχουν ροζέτες στο κέντρο του ταβανιού, που συχνά αναπαριστούν φύλλα ακάνθου. Τέλος, λόγω της κλίσης του εδάφους, υπάρχουν πολλές φορές ξεχωριστές είσοδοι για κάθε όροφο.
Γενικότερα, όσον αφορά τις χρήσεις γης, τα περισσότερα κτίρια του οικισμού αποτελούν κατοικίες. Οι χώροι εστίασης συναντώνται περιμετρικά της κεντρικής πλατείας, όπως και οι χώροι που σχετίζονται με το εμπόριο, αλλά και στο ανατολικό άκρο του χωριού. Κάποιοι ξενώνες βρίσκονται, τόσο κεντρικά, όσο και στα όρια του οικισμού, ενώ τα κτίρια δημοσιών υπηρεσιών και το σχολείο βρίσκονται σε αρκετά μικρή απόσταση μεταξύ τους. Τέλος, οι δύο εκκλησίες του χωριού βρίσκονται στην ανατολική του πλευρά, ενώ κρήνες και ερείπα συναντώνται διάσπαρτα στο εσωτερικό του.
Σχετικά με τον αριθμό των ορόφων των κτιρίων, που απαρτίζουν τον οικισμό, φαίνεται πως χαρακτηριστικά είναι τα διώροφα κτίρια ( ισόγειο και ακόμα ένας όροφος) γεγονός, που δικαιολογείται λογικά, λόγω της έντονης κλίσης του εδάφους. Επίσης, λίγα είναι και τα ισόγεια κτίρια, κυρίως βοηθητικής χρήσης, ενώ συναντώνται και ελάχιστα τριώροφα.
ΠΗΓΕΣ