Ιστορικά Στοιχεία

Τα Χουδαλιανά ανήκουν στην επαρχία της Κισσάμου, η οποία σύμφωνα με αναφορά του Στράβωνα, ιδρύθηκε από τους Αχαιούς (μετα το 1400 π.Χ) με την συνένωση γειτονικών οικισμών.

Το 961, με τη νίκη του  Νικηφόρου Φωκά και την απελευθέρωση από 135 χρόνια Αραβοκρατίας,  χριστιανοί άποικοι, κυρίως Έλληνες, Αρμένιοι και Σλάβοι, εγκαθίστανται στην Κρήτη. Σε αυτούς μοιράζεται η γη, ενώ σε εκείνη την περίοδο έχουν τις απαρχές τους σημερινές ονομασίες χωριών, όπως το Αρμενοχωριό στην Κίσσαμο ή το Σκλαβεχώρι στη Σητεία .

Το 1204 οι Ενετοί διοικούν πλέον την Κρήτη, ενώ το 1252  αποικούν το δυτικό μέρος και το χωρίζουν σε 90 φέουδα, ίδρύοντας τα Χανιά στα ερείπια της αρχαίας Κυδωνίας. Ύστερα από τέσσερις αιώνες Ενετοκρατίας, επιδράσεις της οποίας παρατηρούνται έντονα στο νησί, ακολουθεί η Τουρκοκρατία , που ξεκινά το 1645. Μέχρι το 1715 έχουν παραχωρηθεί και τα τελευταία φρούρια, εκτός από τα Σφακιά, τα οποία παραμένουν ανεξάρτητα και αυτοδιοικούμενα μέχρι το 1771.

Σύμφωνα με μαρτυρίες των κατοίκων, τα Χουδαλιανά , σχηματίστηκαν πιθανότατα από τον οπλαρχηγό Χουδαλάκη Ιωάννη ( Χουδαλογιάννης/1783-1850) που ζούσε στα Περιβόλια Κυδωνίας και καταγόταν από τη Ζούρβα Σφακιών. Κατά το 1812,  ο ίδιος και άλλοι χριστιανοί οπλαρχηγοί, συμμετείχαν σε εγχείρημα με τον  Χατζή Οσμάν Πασά κατά των Γενίτσαρων, οι οποίοι διατηρούσαν την αναρχία στο νησί.

Από την πτώση των Σφακιών και έπειτα, εικάζεται ότι ο Χουδαλογιάννης, όπως και άλλοι καπετάνιοι, είχαν καταφύγει στα όρη και προσαιτεριζόμενοι από τις οθωμανικές αρχές τηρούσαν την τάξη στα λεγόμενα «αρματολίκια». Τότε, κατά τον διωγμό των Γενίτσαρων και λίγο πριν τον επικοισμό του χωριού, λέγεται ότι έγινε και η αλλαγή του επιθέτου του Γιάννη Σαριδάκη σε Χουδαλάκη. Η ρίζα του ονόματος, όπως διηγείται σημερινός κάτοικος της περιοχής, προέρχεται από το ρήμα «χουαδίζω», που σημαίνει στα κρητικά (Χανιώτικα) «φωνάζω» και οφείλεται πιθανότατα σε λόγους επιβίωσης κατά τη μάχη.

Ο πρώτος εποικισμός χρονολογείται, πιθανότατα, την περίοδο 1800-1810, ενώ η ανάπτυξή του εκτιμάται γύρω στο 1830, παράλληλα με την Αιγυπτιακή κυριαρχία στο νησί (1800-1850). Τότε εικάζεται ότι Έλληνες οπλαρχηγοί εκμεταλλευόμενοι την εσωτερική ένταση στην τουρκική κοινότητα, αγόρασαν εκτάσεις γης από Τούρκους γαιοκτήμονες. Όσοι μετοικίσαν στην περιοχή άλλαξαν το όνομά τους σε "Χουδαλάκης" έτσι ώστε να δημιουργήσουν μια πιο ισχυρή κοινότητα.

 Ο τόπος παλιότερα ονομαζόταν Τσαγκαριανά, ενώ  ο μεγαλύτερος αριθμός κατοίκων που έχουν μείνει μόνιμα στο χωριό υπολογίζεται γύρω στα 25-30 άτομα, όλοι συγγενείς μεταξύ τους.

Βιβλιογραφία

• Μ. Ανδρεαδάκη, "Ο νομός Χανίων μέσα από τα μνημεία του (από τα προϊστορικά χρόνια εώς τη ρωμαιοκρατία), Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού-Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, Αθηνα, 2012
• Δ. Φιλιππίδης, «Ελληνική παραδοσιακή αρχιτεκτονική: Δωδεκάνησα, Κρήτη», εκδοσεις ΜΕΛΙΣΣΑ, 1984