Ιστορικά Στοιχεία

Το Γεράκι πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους οικισμούς του νομού Λακωνίας, βρίσκεται 39 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Σπάρτης και σε υψόμετρο 300 μέτρων. Διοικητικά ανήκει στον δήμο Ευρώτα της περιφέρειας Πελοποννήσου. Από το 1999 μέχρι το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδας ήταν έδρα του δήμου Γερονθρών του νομού Λακωνίας.

Το χωριό έχει συνεχή ιστορικό βίο από την προϊστορική εποχή. Υπέστη τρεις καταστροφές και τρεις ερημώσεις. Τον 7^ο αιώνα π.Χ. εγκαθίστανται οι κάτοικοι των Γερονθρών, που ήταν Αχαϊκής καταγωγής, ύστερα από τη νίκη των επιδρομών των Δωριέων. Το 395 μ.Χ. O Αλάριχος αρχηγός των Γότθων, που κάνουν την κάθοδό τους στην Πελοπόννησο εκείνη την περίοδο, καταστρέφει την κοιλάδα του Ευρώτα. Αυτό το γεγονός επιφέρει πλήρη ερήμωση σε ολόκληρη την περιοχή και αφού δεν υπάρχει σαφής καταγραφή των ιστορικών λεπτομερειών, η τύχη αυτών των ανθρώπων αγνοείται. Τελικά, όταν ο Ιμπραήμ πασάς περιτρέχει την Λακωνία και καταστρέφει πόλεις και χωριά, στις 12 Σεπτεμβρίου του 1825 κατακαίει το Γεράκι και κατέρχεται προς τον Κάμπο. Οι κάτοικοι είχαν ήδη εκκενώσει την περιοχή και όταν επέστρεψαν την επόμενη μέρα είναι σχεδόν απίθανο να είχαν απομείνει έστω και ελάχιστα σπίτια όρθια. Οι δύο πρώτες καταστροφές έδιωξαν τον κόσμο από το χωριό. Η τρίτη αποτέλεσε την εκ θεμελίων καταστροφή του τόπου αυτού.

Το 1687 με 1715 ο οικισμός υπεισέρχεται υπό Ενετική κυριαρχία, ιστορικό γεγονός που σηματοδοτεί τον αποκλεισμό των Ελλήνων της περιοχής από το εμπόριο και μια ιδιαίτερα σημαντική οικονομική υποβάθμιση της περιοχής. Οι Γερακίτες επί πολλά χρόνια στηρίζουν την οικονομία τους στο εμπόριο οπότε αυτό το εμπάργκο το οποίο υφίστανται δυσχεραίνει τη ζωή τους. Ο Πάρνωνας καθ’ όλη τη διάρκεια της ενετοκρατίας αλλά και αργότερα αποτελεί κρησφύγετο ληστών, παρότι οι Γερακίτες οι ίδιοι ποτέ δεν έγιναν ονομαστοί ληστές, αφού δεν έχουν φτάσει στα χέρια μας μέχρι σήμερα ονόματα Γερακιτών ληστών. Η ιδιότυπη θέση του Γερακιού στους πρόποδες του Πάρνωνα και πολύ κοντά στο πέρασμα του Ευρώτα ποταμού δημιουργεί μια φαινομενική ενότητα της περιοχής .Οι κάτοικοι αυτής της περιοχής είχαν μεγάλη θρησκευτική παράδοση στοιχείο που αποδεικνύεται περίτρανα από το μεγάλο αριθμό χριστιανικών ναών αλλά και από το μέγεθος των καθεδρικών ναών. Για λόγους ασφαλείας με το πέρασμα των χρόνων ο κάμπος εγκαταλείπεται όλο και περισσότερο και ένα νέο Γεράκι αναπτύσσεται όλο και σε μεγαλύτερο υψόμετρο.

Κατά την περίοδο της  1^ης Τουρκοκρατίας οι πιο ισχυρές οικογένειες του Γερακιού ήταν του Φασμούλου, του Μπράτη, του Γερακού, και του Παπαγεωργίου. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού των κατοίκων του Γερακιού είναι αγρότες, όλοι κατέχοντες ένα κομμάτι γης τουλάχιστον. Ταυτόχρονα συμβιώνουν και με τους άρχοντες και γαιοκτήμονες, αλλά και με τους ισχυρούς εκείνων των καιρών. Η κυκλοφορία του νομίσματος ήταν ιδιαίτερα περιορισμένη λόγω χρηματικών περιορισμών που δημιουργούσαν οι κατακτητές, εντούτοις το 1725 οι ίδιοι οι Γερακίτες επιχειρούν την αναδημιουργία του οικισμού, μιας και μέχρι εκείνη τη στιγμή το χωριό ήταν κυρίως χαλάσματα, αλλά και την βελτίωση της οικονομίας τους. Κατά την περίοδο της 2^ης Τουρκοκρατίας οι δυνατές οικογένειες είναι αυτές του Παπαϊωάννου, του Χαροκόπου, του Τζήρου και του Μόρφα. Αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της Ενετοκρατίας και των δύο περιόδων της Τουρκοκρατίας οι Γερακίτες παραμένουν αμόρφωτοι και ένα μεγάλο μέρος αυτών αναλφάβητοι κιόλας. Μέχρι την εθνική εξέγερση δε, δεν υπήρχε στον οικισμό ούτε σταθερό σχολείο, αν και οι ιδιαίτερα ευκατάστατοι στέλνανε τα παιδιά τους στη Μονεμβασιά. Το 1770 μετά τη λεηλασία που υφίστανται από τους Αλβανούς, ξεσηκώνουν ένοπλη επίθεση. Το 1805 μετά τη μακροβιότατη συμβίωση μεταξύ των Ελλήνων και των Τούρκων ο τόπος έχει ησυχάσει και υπάρχει αμοιβαιότητα στις μεταξύ τους σχέσεις. Το 1821 σηματοδοτείται και η έναρξη του αγώνα σε ολόκληρη την Πελοπόννησο, ενώ το 1823 με 1824 αμαυρώνεται η δόξα των δύο προηγούμενων ετών του πολέμου με το ξέσπασμα του διετούς εμφυλίου. Την περίοδο 1825 με 1826 η Ελλάδα δοκιμάζεται σύσσωμη με αντίστοιχο αντίκτυπο και στον οικισμό του Γερακιού. Στις 11 Σεπτεμβρίου του 1825 το Γεράκι Αιγυπτιοκρατείται για μία μέρα και καταστρέφεται ολοσχερώς, ενώ οι κάτοικοί του το είχαν εγκαταλείψει προηγουμένως.