Κατοικία Α

Η Κατοικία Α βρίσκεται στον κεντρικό πυρήνα του οικισμού της Αλαμανιάς. Αποτελεί χαρακτηριστικό αγροτικό οίκημα, το οποίο αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα και ακολουθεί την κλίση του εδάφους.

Στο χαμηλότερο επίπεδο, το κατώγι, συγκεντρώνονται οι βοηθητικοί χώροι. Η κάτοψη οργανώνεται σε τρείς βασικές ζώνες, με την πρώτη να αποτελεί χώρο για τα ζώα. Η δεύτερη ζώνη ακολουθεί τη διάταξη του βασικού πετρόχτιστου κτίσματος και περιλαμβάνει πέτρινο πατητήρι. Στον χώρο αυτό γινόταν η επεξεργασία του μούστου καθώς και η αποθήκευση του κρασιού σε μεγάλα ξύλινα βαρέλια. Η τρίτη ζώνη αποτελεί έναν χώρο με χαρακτηριστική πέτρινη θολωτή κατασκευή στην οποία γινόταν η αποθήκευση του γάλακτος και των τυροκομικών προϊόντων.

Πάνω από το κατώγι βρίσκεται το επίπεδο του καθημερινού, στο οποίο αναπτύσσονται οι κύριοι χώροι της κατοικίας. Η πρόσβαση γίνεται από ξύλινη αυλόθυρα (κατεστραμμένη) σε αυλή σχήματος Γ. Το κυρίως πέτρινο κτίσμα (7,50x7,80μ) συμπληρώνεται από δύο εξίσου πέτρινες προσθήκες (3,70x7,80μ και 5,50x3,70μ) με διαφοροποιήσεις στο συνολικό ύψος του κτίσματος. Οι προσθήκες αυτές χρονολογούνται περίπου την ίδια εποχή με το αρχικό κτίσμα και δημιουργήθηκαν προφανώς για να καλύψουν τις ανάγκες της οικογένειας σε χώρους . Η εσωτερική διάταξη είναι τυπική, με ξεχωριστούς χώρους καθιστικού, κουζίνας με τζάκι και βρύση, τραπεζαρίας και δύο υπνοδωματίων.

Το επόμενο επίπεδο, το ανώγι, βρίσκεται σε μικρή υψομετρική διαφορά από το ισόγειο. Η πρόσβαση γίνεται από την κύρια αυλή μέσω πέτρινης κλίμακας. Η κάτοψη χαρακτηρίζεται από δύο βασικούς χώρους. Ο πρώτος αποτελεί αποθήκη και εργαστήριο επεξεργασίας σιτηρών με πέτρινο μύλο και ο δεύτερος χώρο παρασκευής ψωμιού με χαρακτηριστικό πέτρινο ξυλόφουρνο, γωνιακό τζάκι και πέτρινο νεροχύτη. Ο χώρος αυτός επικοινωνεί με την βορεινή πίσω αυλή του οικήματος, στην οποία υπάρχει μικρό πέτρινο κτίσμα, το αποχωρητήριο  (τουαλέτα) καθώς και δεξαμενή με συλλέκτη βρόχινου νερού.

Το κτίσμα στεγάζεται με επίπεδο δώμα από κυπαρισσοκορμούς και στρώσεις από καλάμια, σχιστόπλακες και πηλό/λάσπη. Μεταγενέστερα και για λόγους συντήρησης του κτίσματος, έγινε επίστρωση των δωμάτων όπως και των δαπέδων με σκυρόδεμα. Τα ανοίγματα κλείνονται από διαφορετικούς τύπους ξύλινων κουφωμάτων. Εξωτερικά, μέρος του κτίσματος είναι επιχρισμένο με την παραδοσιακή τεχνοτροπία της Άνδρου («σαρδελάκι»), ενώ υπάρχουν και τμήματα με εμφανή λιθοδομή. Εσωτερικά, οι τοίχοι έχουν επίχρισμα από λάσπη, άχυρο και ασβέστη. 

Εκτός από την χρήση σαν κατοικία, το κτίσμα για τη χρονική περίοδο 1975- 1985 λειτούργησε σαν σχολείο του οικισμού, χωρίς ιδιαίτερες αλλοιώσεις ή επεμβάσεις στις υποδομές. Η μόνη τροποποίηση αφορούσε τη μετασκευή μικρού αποθηκευτικού χώρου στο κατώγι σε μικρό wc.