Περιστερώνας Α

Οι περιστερώνες (ή περιστερεώνες) αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής τόσο στην Άνδρο, όσο και στην Τήνο και αποτέλεσαν στοιχείο κοινωνικής καταξίωσης και αξιόλογο περιουσιακό στοιχείο για τους ιδιοκτήτες τους. Είναι αρκετά διαδεδομένη η άποψη πως η συνήθεια της εκτροφής περιστεριών μεταδόθηκε στα δύο αυτά νησιά την περίοδο της ενετοκρατίας, χωρίς ωστόσο αυτό να είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο από αντίστοιχες πηγές.

Ο περιστερώνας Α βρίσκεται στα βορειοδυτικά όρια του οικισμού της Αλαμανιάς. Η εσωτερική διαρρύθμιση είναι αρκετά απλή και διαρθρώνεται σε δύο επίπεδα: το κατώγι βρισκόταν στη χρήση του αγρότη και στο ανώγι υπήρχαν οι φωλιές των περιστεριών σε χαρακτηριστικές εσοχές στα τοιχία του. Το όλο κτίσμα έχει στενές αναλογίες με ελαφριά μείωση στο άνω μέρος και χαρακτηριστικά διακοσμητικά στοιχεία από σχιστόλιθο στη νότια και δυτική του όψη. Στο ακρόδωμα, στις γωνίες, βρίσκονται τέσσερις κεραίες απλής μορφής.

Η ιδιαιτερότητα του Περιστερώνα Α έγκειται στο ότι είναι προσαρτημένος σε ένα αγροτικό πετροκάλυβο, γεγονός που τον καθιστά τοπόσημο για τον οικισμό. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι παρά την ταπεινή κατασκευή και χρήση (και σήμερα ακόμη εξυπηρετεί κτηνοτροφικούς και γεωργικούς σκοπούς) έχει ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία, κτήμα μιας παράδοσης αιώνων. Τα ίχνη τους χάνονται στην μεσαιωνική εποχή, οπότε και εξυπηρετούσαν στην πρόχειρη αποθήκευση της σοδειάς και την πρόσκαιρη διαμονή του ίδιου του γεωργού, αλλά και των αροτριώντων ζώων.

Σε χαμηλότερο άνδηρο στο χώρο δυτικά του περιστερώνα βρίσκεται ένα αλώνι. Η κατασκευή του με σχιστόπλακες είναι όμοια με των υπόλοιπων γειτονικών νησιών.

Όλο το κτίσμα στεγάζεται με δώμα ακολουθόντας τον κλασικό τύπο των δοκαριών από κυπαρισσόκορμους και των στεγαδιών. Τα ανοίγματα κλείνονται μόνο με ξύλινα πατζούρια -οι υαλοπίνακες απουσιάζουν. Οι τοίχοι εσωτερικά είναι ασοβάτιστοι, ενώ εξωτερικά ασοβάτιστο μένει μόνο το παλαιότερο τμήμα του πετροκάλυβου στη βόρεια μεριά του περιστερώνα. Το τμήμα που εκτονώνεται στη δύση είναι κατασκευασμένο μεταγενέστερα, περί τα μέσα του 20ου αιώνα, οπότε και εφαρμόστηκαν ορισμένοι νεοτερισμοί που αλλοίωσαν -ευτυχώς ελάχιστα- τον παραδοσακό χαρακτήρα του κτίσματος (επίστρωση δώματος με σκυρόδεμα, τοποθέτηση σιδερόπορτας, τοπική κάλυψη τοιχίων με σκυρόδεμα σε ξυλότυπο κλπ).