Το χωριό μέσα από τα μάτια των κατοίκων

Κύριος Ηρακλής

Ε: Κύριε Ηρακλή πείτε μας λίγα λόγια για το χωριό, για την ζωή σας εδω.

Η: Το χωριό ήτανε όταν ήμουν εγώ δεκατριό χρονών, ένα χωριό ανεπτυγμένο.. και πολύ ανεπτυγμένο, σαν να πούμε ότι.. όπως είναι τώρα το Καστέλι, ήταν ο Δραπανιάς μέχρι το 64-65 που έφυγα. Οποιδήποτε μαγαζί που ήθελες το έβρισκες στον Δραπανιά, οτιδήποτε ζητήσει το χείλη σου το έβρισκες στον Δραπανιά. Τότε ήτανε οι κάτοικοι γύρω στους χίλιους διακόσους. Τώρα έιναι – πιστεύω – οι γνήσιοι, οι γνήσιοι Δραπανιανοί να μην υπερβαίνουνε ας πούμε τους 600, και αν είναι. Γιατί το χωριό σε λίγο χρονικό διάστημα, ας πούμε σε λίγα χρόνια θα γίνει αλβανοβουλγάρικο χωριό.

Ε: Υπάρχουν δηλαδή πολύ ξένοι στο χωριό;

Η: Γιατί, χωρίς να θέλω να θίξω, στην ηλικία την δικιά σου κοπελιά μου, κανείς νέος δεν κάθεται στο χωριό. Πιστεύω όχι μόνο στον Δραπανιά και σε άλλα χωριά. Γιατί ο νέος κοιτάζει και έχει προοπτικές άλλες. Η ηλικία η δικιά μου που καθόμαστε στο χωριό, να βοηθήσουμε τον πατέρα, την μάνα, το'να τ'αλλο, στα χωράφια, στις ελιές

και τα λοιπά. Ο νέος φεύγει να βρει κάτι καλύτερο!

Ε: Σωστά τα λέτε! Εσείς πόσα χρόνια είστε στο χωριό; Φύγατε και επιστρέψατε, σωστά;

Η: Η χούντα έγινε το 65-67. Το 1965 έφυγα από εδώ και γύρισα το 1991.

Ε: Μμ, και από τότε ζείτε εδώ μόνιμα;

Η: Ναι.

Ε: Και πως και πήρατε αυτή την απόφαση να γυρίσετε στο χωριό που μεγαλώσατε και ζήσατε; Λόγω των αναμνήσεων; Λόγω των συνθηκών;

Η: Είναι πολλά και διάφορα. Γιατί η ζωή δεν κάνει πάντα το κέφι ενός ανθρώπου και όπως θέλει ο άνθρωπος να τα βρει μπροστά του, άλλωτε έτσι και άλλωτε αλλιώς.

Ε: Ναι, ναι σωστά! Και σήμέρα υπάρχει κάποια παραγωγή εδώ στο χωριό; Πως κυλάει η ζωή εδώ; Υπάρχει κόσμος που έρχεται; Υπάρχει ζωή;

Η: Ζωή κοπελιά μου απ'ότι κάνατε εσείς η παρέα του κλάδου σας εδώ στο χωριό πιστεύω να εξακριβώσατε, εν ιδίους όμασι, οτί δεν υπάρχει ζωή. Γιατί υπάρχουν όπως προείπα οι ξένοι οι οποίοι δουλεύουνε.

Ε: Σωστά. Παρόλα αυτά υπάρχει παραγωγή στο χωριό γεωργική, απ'ότι μάθαμε.

Η: Υπάρχει. Υπάρχει, αλλά όχι όπως παλιά. Παλιά ήτανε 90% (δεν βάζω 100% αφήνω ένα 1% απ'έξω χαχαχα) τώρα είναι παραγωγή ένα 5%.. και αν είναι.

Ε: Υπάρχει κάποια ανάμνηση που έχετε πολύ ζωντανή από το χωριό, κάποια ιστορία να μας πείτε;

Η: Τι να πούμε κοπελιά. Οι παιδικές πράξεις δεν ξεχνιούνται, αλλά η διαφορά είναι οτί δεν εκφράζονται πάντοτε.

Ε: Δηλαδή εδώ τα παιδικά σας χρόνια ήτανε ζωντανά;

Η: Ναι, ο Δραπανιάς ήτανε όπως προείπα μία κομόπολη. Ζωή, ζωή, πολύ ζωή.

Ε: Δηλαδή σήμερα οι κάτοικοι έχουν αρχίσει να εγκαταλείπουν το χωριό;

Η: Όχι οι κάτοικοι. Οι νέοι. Γιατί εαν πάρεις την ηλικία την δικιά μου..

Ε: Υπάρχουνε

Η: Πολύ λίγοι. Κατεβαίνεις στο κaφενείο και δεν βλέπεις τίποτα άλλο από αλβανοβούλγαρο. Ξένο.

Ε: Ωραία! Έχετε κάτι άλλο που θα θέλατε να μας πείτε για το χωριό σας;

Η: Όχι κοπελιά μου, όχι!

Κύριος Γιάννης

Ε: Είμαστε εδώ με τον κύριο Γιάννη. Καλημέρα σας!

Γ: Καλημέρα!

Ε: Έχετε γεννηθεί εδώ στο χωριό; Τα παιδικά σας χρόνια ήταν εδώ;

Γ: Έχω γεννηθεί εδώ. Μεγάλωσα στο χωριό της μητέρας μου, που σημαίνει νότια πάνω στα βουνά. Ηρθά εδώ στα 10 μου, ξανάφυγα στα δώδεκα μου, ξαναγύρισα στα δώδεκα και έφυγα στα δεκαοχτώγια γυρίσω 29.

Ε: Φύγατε για σπουδές;

Γ: Όχι, ταξίδευα, με τα καράβια, αυτή την δεκαετία. Από το 82 και είμαι εδώ μόνιμα. Γραμματέας στην κοινότητα μετά στον δήμο, τώρα συνταξιούχος.

Ε: Πως θυμάστε την ζωή από τα παιδικά σας χρόνια και μετά όταν γυρίσατε από τότε το 82 που γυρίσατε μέχρι σήμερα; Πως έχει αλλάξει η ζωή στο χωριό;

Γ: Η ζωή έχει αλλάξει πάρα πολύ τα τελευταία 20 χρόνια – 30. Δηλαδή ο σημερινός κάτοικος της Κρήτης δεν μοιάζει καθόλου με τον παλιό, αυτόν που θυμάμαι εγώ στα παιδικά μου χρόνια. Αυτάρκης, σχεδόν αυτάρκης, αγόραζε πολύ λίγα πράγματα, ήταν και οι ανάγκες τέτοιες, δεν αγόραζε ζαρτί υγείας, δεν αγόραζε χαρτοπετσέτες, είχε την πετσέτα που την έπλενε και την ξαναχρησιμοποιούσε. Δεν είχε κινητό, τηλεόραση, είχε σίγουρα λιγότερα έξοδα, αλλά είχε μάθει να δουλεύει. Δούλευε πάρα πολύ. Όταν λέμε πάρα πολύ, εννοούμε παάρα πολύ! Δηλαδή όλη μέρα, η οικογένεια ασχολούνταν με διάφορα πράγματα, μοιρασμένα στην οικογένεια μέσα, ο κάθε ένας είχε τον ρόλο του. Ο πατέρας πήγαινε, θα φρόντιζε για το φαγητό, το κηνύγι και τα λοιπά, οι γυναίκες πέρα από την κουζίνα και τα του σπιτιού, ρούχα, πράγματα ότι κάνει μια γυναίκα για το νοικοκυριό της, είχε και εξωτερική ασχολία, δηλαδή θα μπορούσε να έχει 10 κατσίκια στην πάρτυ της να τα φροντίζει. Θα είχε τα κουνέλια, τις κότες της, όλα αυτά τα πράγματα. Δηλαδή κρέας δεν αγοράζανε ποτέ. Ήταν αυτάρκης από φαγητό, ένα 99% αυτάρκης, δηλαδή να αγόραζαν ένα καφέ, μία ζάχαρη. Πετρέλαιο φωτιστικό. Δεν θυμάμαι άλλα πράγματα να αγοράζουν. Και αν αγοράζανε κανά πανί μια φορά στα πέντε χρόνια, να κάνουνε κανά παντελόνι. Έτσι θυμάμαι την ζωή εγώ, τους θυμάμαι δηλαδή να σπέρνουνε, να θερίζουνε, να αλωνεύουνε. Χωρίς τρακτέρ.

Ε: Ααα με τα μουλάρια;

Γ: Ναι με ζώα, συνήθως με αγελάδες γινόταν το όργωμα των χωραφιών, αλλά η δουλεία ήταν πάρα πολύ, καταλαβαίνετε ότι ειδικά εκεί που μεγάλωσα εγώ στα βουνά δεν υπήρχε ο κάμπος όπως υπάρχει εδώ πέρα, υπήρχανε πλαγιές, στις πλαγιές λοιπόν που έχει θάμνους, συνήθως έχει σαν δασικές εκτάσεις, είναι δάσος, έπρεπε λοιπόν να πας να το ξεχερσέψεις. Δηλαδή να πάρεις μια σκαλίδα, να πας να βγάλεις αυτούς τους θάμνους τους τεράστιους, κουμαριές, ρίκια, να δουλέψεις πάρα πολύ να φτιάξεις την έκταση για να την σπείρεις μετά και να κάνεις την δουλεία σου.

Ε: Μετά γιατί αποφασίσατε να μείνετε εδώ στο χωριό; Η κατάσταση ήταν αλλιώς όταν γυρίσατε εκεί γύρω στο 90;

Γ: Σίγουρα ήταν διαφορετικά αλλά εγώ δεν μπορούσα να μην γυρίσω. Ήταν οι ρίζες μου εδώ. Δεν θυμάμαι τον εαυτό μου να 'πεθύμησε ποτε να ζήσει την ζωή του, εννοώ για πολύ χρόνο σε κάποιο άλλο μέρος.

Ε: Το πατρικό σας ήταν εδώ στον Δραπανια, δηλαδή;

Γ: Εδώ, εδώ.

Ε: Το έχετε τώρα αυτό το σπίτι;

Γ: Αυτό το σπίτι δεν υπάρχει έχει καταστραφεί, δεν ήταν καν εδώ, ήταν σε άλλη περιοχή, ήταν στο κέντρο εκεί κοντά στην εκκλησία και ήταν ένα πατρικό τεράστιο.

Ε: Είσασταν πολλά μέλη στην οικογένεια;

Γ: Όχι, τετραμελής ήταν η οικογένεια.

Ε: Μαμά, μπαμπάς και δυό παιδιά.

Γ: Ναι, έγώ και μία αδελφή.

Ε: Γενικά δηλαδή είχε μεγάλες οικογένειες το χωριό;

Γ: Παλιά ναι.

Ε: Και η θέση της μητέρας και του πατέρα πως ήταν; Πως ήταν ο ρόλος τους; Ποιά ήταν δηλαδή η ιεράρχιση;

Γ: Συνήθως η οικογένειες εδω πέρα ήταν μητριαρχικές. Οι μάνες. Η κουζίνα κάνει κουμάντο! Οι μεγάλες αποφάσεις απ'ότι ξέρω εγώ παίρνονται στην κουζίνα.

Ε: Και η μαμά σας δηλαδή έτσι;

Γ: Εεε ναι.

Ε: Και ο μπαμπάς;

Γ: Ο μπαμπάς δεν ήταν ας πούμε αυταρχικός ή τέτοια πράγματα. Η μαμά όμως, τις αποφάσεις τις έπαιρνε η μαμά. Αυτή έκανε τον προγραμματισμό.

Ε: Αα κατάλαβα, εσείς δουλεύατε από μικρός;

Γ: Εγώ είχα ξεκινήσει να δουλεύω 14 χρονών παράλληλα με το σχολείο. Δηλαδή δεν υπήρχαν λεφτά, φτωχή οικογένεια. Ο πατέρας και η μητέρα ήταν εργάτες, γης συνήθως, αγροτικά.

Ε: Δηλαδή εδώ στον Δραπανιά όλοι ήταν εργάτες;

Γ: Ναι οι περισσότεροι ήταν εργάτες. Οι ιδιοκτησίες άνηκαν σε λίγους, οι μεγάλες ιδιοκτησίες. Δηλαδή αν τώρα κάποιος έχει 100 ελιές ή 200 ελιές δεν μπορεί να ζήσει με αυτά πρέπει να δουλέψει και σε άλλα.

Α: Και δούλευαν και οι γυναίκες.

Γ: Εδώ στον δραπανιά πάρα πολύ. Παντού σ'όλα τα χωριά. Αν δεν είχες δικά σου να δουλέψεις θα πήγαινες κάπου αλλού να δουλέψεις. Στο χωριό που μεγάλωσα εγώ όλοι είχαν μία ιδιοκτησία και περίπου όλο το χωριό ήταν το ίδιο σε ιδιοκτησίες, λίγοι ξεφεύγανε. Και έτσι δουλεύανε στα δικά τους. Εδώ όμως στον Δραπανιά που οι ιδιοκτησίες οι μεγάλες ανήκουν σε ορισμένες οικογένειες δούλευαν σε αυτούς. Τα ίδια πράγματα στην ουσία. Δηλαδή οι κάτοικοι εδώ και σε όλα τα χωριά ασχολούνται πιο πολύ με γεωργικές εκμεταλεύσεις.

Κύριος Γιώργος

E: Οι οικογένειες είχαν πολλά μέλη;

Γ: ναι πάντα, από 5-6 παιδιά η κάθε οικογένεια!

Ε: Και κυρίαρχος στην οικογένεια ήταν ο πατέρας πιο πολύ;

Γ: ναι, πάντα!

Ε: η μητέρα τι ρόλο είχε;

Γ: Ήτανε στο σπίτι. Μαγείρευε, έπλενε και αυτή ήταν η δουλειά της!

Α: Η μητέρα δεν έκανε το "κουμάντο" στο σπίτι;

Γ: Ο πατέρας. Αλλα περισσότερο οι γυναίκες είχανε περιουσιακά στοιχεία εδώ και οι περοσσότεροι άντρες δεν ήταν ντόπιοι, ήταν "σόγαμπροι" από άλλα μέρη και παντρευτήκανε εδώ, κατάλαβες; Κι έτσι είχανε λόγο και οι γυναίκες, στα περιουσιακά, σ'αυτό...

Ε: Σήμερα έχει αλλάξει αυτό εδώ στο χωριό;

Γ: Πάρα πολύ. Πάρα πολύ.

Ε: Ακόμα και εδώ στο χωριό ας πούμε έχει αλλάξει;

Γ: Καμία σχέση.. Όχι, καμία σχέση. Τώρα κοιτάνε όποιος έχει μια περιουσία να πάρει μια άλλη που έχει περιουσία να της ενώσουν να κάνουν μεγαλύτερη. (Γέλιο)