Τύποι κτισμάτων

1. Καπετανόσπιτα

Τα καπετανόσπιτα είναι αρχοντικά σπίτια που ανήκαν στις εύπορες οικογένειες των καπετάνιων. Βρίσκονται εκτός του οικισμού και είναι μεταγενέστερα του καστελιού .Οι ναυτικοί έφερναν σπίτι τους διάφορα αντικέιμενα από τα ταξίδια που έκαναν, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα το συνδυασμό διαφορετικών πολιτισμικών στοιχείων  και τη δημιουργία ενός «μπαρόκ» ύφους. Εσωτερικά τα καπετανόσπιτα ήταν συμμετρικά. Πίσω βρισκόταν το υπνοδωμάτιο και μπροστά το «πρόχειρο» και το «καλό» δωμάτιο, δεξιά και αριστερά από το διάδρομο αντιστοίχως. Ο ημικυκλικός φεγγίτης πάνω από την κύρια είσοδο, τα διακοσμητικά πιλάστρα (παραστάδες) της πρόσοψης και οι εναλλαγές στα υλικά διαμόρφωσης της όψης, μαρτυρούν τις βενετσιάνικες επιρροές.

2. Υπόσκαφοι θόλοι(ποταμός)

Πρόκειται για θόλους που έχουν χτιστεί κάτω απ το έδαφος, όπου το επέτρεπε η υψομετρική διαφορά του εδάφους. Οι κάτοικοι έσκαψαν τα σπίτια τους μέσα στην άσπα, την εύπλαστη αλλά και ισχυρή ως δομικό υλικό θηραϊκή γη, διότι οι υπόσκαφες κατοικίες αξιοποιούν τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και συνδυάζουν ζέστη το χειμώνα και δροσιά το καλοκαίρι. Επίσης τους παρείχε προστασία απο τον Ποταμό όπου κατέβαιναν τα νερά απο τον Πύργο. Επάνω απο τους καλυμένους θόλους των στάβλων βρισκόταν το αλώνι. Σήμερα, οι χώροι αυτοί χρησιμοποιούνται ως στάβλοι, αφού ο κακός αερισμός τους δεν επιτρέπει την υγιεινή διαβίωση.

3.. Θόλοι αποκατάστασης

ΟΙ θόλοι αποκατάστασης ανεγέρθηκαν εκ νέου μετά το σεισμό του 1956, ο οποίος προκάλεσε πολλές καταστροφές και κατεδαφίσεις. Έχουν ανεγερθεί σύμφωνα με την παραδοσιακή μορφή του θόλου, αλλά η κατασκευή τους  είναι από οπλισμένο σκυρόδεμα. Ωστόσο έχουν δεχθεί επίσης πολλές αλλοιώσεις όπως την ανέγερση ορόφων και κάλυψη του θόλου εξωτερικά.

4. Κατοικίες εντός του Καστελλιού

4.α. Κατοικίες που εφάπτονται στο τείχος.

Πρόκειται για τις κατοικίες που άρχισαν να κτίζονται εφαπτομενικά με το τείχος και η μια τουλάχιστον πλευρά τους αποτελεί παράλληλα και τμήμα του. Χαρακτηριστικά τους αποτελούν το ακανόνιστο σχήμα της πλευράς που εφάπτεται στο τείχος, το μεγάλο πάχος του τοίχου αυτού (>1μ) για λόγους προστασίας, και τα ελάχιστα έως  μηδαμινά ανοίγματα.

4.β. Κατοικίες μέσα στο Καστέλι

Οι κατοικίες  αυτές χαρακτηρίζονται επίσης από στενοχωρία, όπως και οι παραπάνω, λόγω της αναγκαιότητας συσσώρευσής τους εντός των τειχών. Αναπτύσσονται σε επίπεδα ισογείου και πρώτου, κι ως διάταξη ακολουθούν μη συγκεκριμμένα σχήματα καθ’ ύψος και κατά μήκος.Η πλαστικότητα των όγκων τους σε συνδυασμό με την αλληλοεπικάλυψη της μιας κατοικίας απο την άλλη, για την εξοικονόμηση χώρου, μαζί με την εφευρετική σκέψη των χτιστών για την επίλυση των εσωτερικών χώρων, συντέλεσαν στην δημιουργία του πρωτότυπου και μοναδικού χαρακτήρα του καστελιού.