Πεντάλοφος (Τμήμα Β)

Xάρτης Παλαιότητας Κτισμάτων

ΧΑΡΤΗΣ ΠΑΛΑΙΟΤΗΤΑΣ

Βασικό στοιχείο τα πρώτα χρόνια του οικισμού ήταν η φρουριακή διάταξη του βασικού κορμού της οικοδομής, για λόγους προστασίας και θερμομόνωσης. Τα σπίτια ήταν κυρίως διώροφα με μικρά ανοίγματα στο ισόγειο, πολεμίστρες,  και μεγαλύτερα στον όροφο όπου βρίσκονταν τα δωμάτια. Στα ανοίγματα αρχικά τοποθετούνταν τετράξυλα και διασφαλιζόταν η προστασία τους από τα σκούρα εσωτερικά ή εξωτερικά αυτών. Στις αρχές του 20ου αιώνα και λόγο τις περιπλάνησης των μαστόρων, πολλά νεότερα κτίσματα έχουν δυτικές επιρροές. Αυτές αποτυπώνονται στην μορφολογία των μονάδων του οικισμού. 

 

Παρατηρείται πως τα κτίρια αυτά είναι μεγαλύτερα και έχουν συμμετρική όψη, με τα ανοίγματά τους να αποκτούν επιμήκη μορφή και μεγαλύτερες αναλογίες (φόβος επιδρομών έχει εκλείψει). Αργότερα προστίθενται τζαμιλίκια και διαμορφώνεται τοξωτή καμπύλη για μεγαλύτερη φωτεινότητα που όμως μετά διατηρήθηκε ως στοιχείο μορφής, καθότι υπήρχε τύμπανο και χαμηλωμένο τόξο. 

 

Οι εξώθυρες αρχικά είναι στενές και χαμηλές, μονόφυλλες και ασφαλίζονται εσωτερικά. Αργότερα μεγαλώνουν, γίνονται δίφυλλες και αποκτούν διακόσμηση. Άλλο ένα στοιχείο δυτικής επιρροής είναι η ύπαρξη εξώστη με αέτωμα πάνω από την είσοδο του σπιτιού.

 

Η λιθοδομή γίνεται πολύ επιμελημένη και κυρίως στις γωνίες του κτιρίου, όπου οι γωνιόλιθοι αποκτούν αυστηρές ακμές και επιμέλεια στην τοποθέτησή τους. Παρατηρείται ιδιαίτερη επιμέλεια σε σημεία στους λίθους με διακοσμητικό χαρακτήρα (μπιζουτάρισμα). Η ξυλοδεσιές ενώ παλαιότερα ήταν εμφανείς, αργότερα κρύβονται στην τοιχοποιία του κτιρίου. 

 

Βάση ιστορικών καταγραφών το μαγειρειό και η κουζίνα τοποθετούνται αρχικά εκτός της οικίας, γεγονός που δεν καταγράφηκε στην πλειονότητα των κτισμάτων, δεδομένου πως πια οι χώροι αυτοί βρίσκονται πλήρως ενταγμένοι στην κύρια οικία, παρα μόνο σε δύο εξωτερικούς φούρνους. Ωστόσο έγινε καταγραφή μικρών κτισμάτων, που πλαισιώνουν την κύρια οικία, αποθηκευτικής χρήσης και χρήσης σταυλισμού των ζώων που για λόγους υγιεινής εγκαταλείπουν τον χώρο του υπογείου.

 

Με βάση τα παραπάνω κριτήρια στον οικισμό παρατηρούμε πώς

το 11,2% χρονολογείται το 1800-1850, 

το 31,8% χρονολογείται το 1850-1900,

το 21,5% χρονολογείται το 1900-1950 και

το 35,5% χρονολογείται μετά το 1950, εκ των οποίων το 18,7% είναι εξωτερικές αποθήκες.

Η πλειονότητα των παλαιότερων κτισμάτων καταγράφεται γύρω από δύο πυρήνες (κούλιες και απο εγκάρσιο μονοπάτια που ενώνει τον ανώτερο με τον κατώτερο κύριο δρόμο). Είναι μικρότερα σε μέγεθος, με φρουριακό χαρακτήρα λόγω ασφάλειας και συχνά έχουν μεταγενέστερες προσθήκες. Καταγράφονται πολλά βοηθητικά κτίσματα κυρίως στα νεότερα κτίρια, γεγονός που επιβεβαιώνεται και ιστορικά.