Αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η καταγραφή και ανάλυση ιστορικών (παραδοσιακών) οικισμών του ελληνικού χώρου και η επισήμανση του ιδιαίτερου πολεοδομικού και αρχιτεκτονικού τους χαρακτήρα και της σχέσης τους με το φυσικό περιβάλλον. Η προσέγγιση του κάθε οικισμού ξεκινά με την αναγνώριση των βασικών χαρακτηριστικών που καθορίζουν τη συγκρότηση και τη μορφή του, προχωρά στην καταγραφή στοιχείων που αφορούν στον αρχιτεκτονικό, μορφολογικό και δομικό χαρακτήρα των κτισμάτων του και στον εντοπισμό των προβλημάτων τους και καταλήγει στον προσδιορισμό του αρχιτεκτονικού του χαρακτήρα.
Οι φοιτητές, μετά από επίσκεψη στους υπό μελέτη οικισμούς και πολυήμερη εργασία στο πεδίο, προχωρούν στην επεξεργασία και τεκμηρίωση του συλλεχθέντος υλικού, που πραγματοποιείται στους χώρους της Σχολής. Μέχρι το 2012 η άσκηση ολοκληρωνόταν με τη σύνταξη σχετικού έντυπου τεύχους στο τέλος του ακαδημαϊκού έτους, ενώ από το 2013 έως σήμερα το επιστημονικό υλικό αναρτάται απευθείας στο ηλεκτρονικό αποθετήριο και κατατίθεται και σε CD.