Αρχιτεκτονικά Στοιχεία

Αυλόθυρες

Ο τύπος συλλογικής κατοικίας που αναπτύχθηκε στο χωριό, το οικιστικό συγκρότημα, περιλάμβανε έναν ιδιωτικό χώρο αυλής σε κοινή χρήση από όλους τους κατοίκους του οικιστικού συγκροτήματος, έναν χώρο που φρόντιζαν να είναι καλά φυλαγμένος φυσικά και οπτικά από τον δρόμο με μαντρότοιχους, αφήνοντας για ανοίγματα τις αυλόθυρες. Συνήθως υπήρχαν δύο, σε διαφορετικούς προσανατολισμούς του συγκροτήματος, ενδεχομένως για να αυτονομούν την είσοδο- έξοδο των διαφορετικών κατοικιών. Επειδή από την όψη του δρόμου ξεχώριζαν ιδιαίτερα, επιμελούνταν την κατασκευή των αυλόθυρων με πελεκημένους λίθους και τους έδιναν αρκετό ύψος, με μεγάλες τοξωτές γεφυρώσεις.

Δώμα

Το δώμα στο χωριό, πάντα λίθινο και υπαίθριο και σε κάποιες περιπτώσεις, με μεταγενέστερη προσθήκη μεταλλικού υπόστεγου, έχει πολλαπλό λειτουργικό ρόλο στο χωριό. Αρχικά χρησιμεύει ως βοηθητικός χώρος, αλλά ταυτόχρονα διαμορφώνει την είσοδο στα ανωγοκάτωγα σπίτια, δίνοντας χώρο στάσης σε κάποιον που ανεβαίνει την σκάλα για να φτάσει στην κύρια είσοδο του ανωγιού, σε επίπεδο δεύτερου ορόφου ή υπερυψωμένου ισογείου. Γι αυτό και συναντούμε δώμα μόνο στα ανωγοκάτωγα σπίτια και μόνο μπροστά από την όψη του σπιτιού, στο σημείο της κεντρικής εισόδου. Σχεδόν όλα τα δώματα έχουν και χαμηλού ύψους στηθαίο, γυρω στα σαράντα εκατοστά.

Λιακωτό

_Με τον όρο λιακωτό συναντήσαμε στην Ανω Γλυκόβρυση τον χώρο που δημιουργείται κάτω από το δώμα και οδηγεί στο κατώι.  Ο χώρος αυτός, ημιυπόγειος ή ισόγειος, μαζί με το δώμα από πάνω του και την κλίμακα που οδηγεί στο δώμα (η κλίμακα είτε παράλληλα με το λιακωτό, είτε καθετη σε αυτό, απλά βρίσκεται δίπλα του χωρίς να επηρεάζει την κάτοψή του) αποτελούν όλα μαζί ένα λιθινο σύνολο ανεξάρτητο από τον υπόλοιπο όγκο του κτηρίου.  Το μέγεθος του λιακωτού καθορίζεται πάντα από το μέγεθος του δώματος από πάνω του, γι αυτό και σε αρχοντικά μεγάλα σπίτια έχουμε και μεγαλύτερα λιακωτά.

_Το λιακωτό είναι, λειτουργικά, βοηθητικός αποθηκευτικός χώρος, που σε αντίθεση με το κατώι, τον βλέπει και ο ήλιος από το άνοιγμα της εισόδου. Το άνοιγμα είναι κατά κανόνα ένα άνοιγμα θόλου, μικρότερο από τον θόλο που σχηματίζει το κατώι,  στα πολύ μικρά λιακωτά όμως συναντήσαμε και άνοιγμα ορθογώνιο και πολύ μικρό θόλο στο λιακωτό. 

Παράθυρο

Η βασική προτεραιότητα των κατοίκων στην κατασκευή των παραθύρων ήταν η λειτουργικότητα, γι αυτό και απουσιάζουν τα διακοσμητικά στοιχεία, αλλά συναντάμε στα περισσότερα παράθυρα λίθινα τόξα πάνω από τα πρέκια.  

Θύρα

Οι θύρες στο χωριό έχουν διαφορετική μορφή ανάλογα  με το αν είναι εξωτερικές ή εσωτερικές, με τις διαφορές να είναι στο μέγεθος και στην ύπαρξη τόξου πάνω από το πρέκι, καθώς οι εσωτερικές πόρτες που μπαίνουν σε ξυλόπηκτους τοίχους δεν το χρειάζονται. Αξιοσημείωτο είναι πως κάθε σπίτι έχει μια κεντρική εξωτερική πόρτα χωρίς βοηθητικές , καθώς οι κάτοικοι θέλανε ελεγχόμενη την είσοδο- έξοδο στο οίκημα. 

Σκάλα

Οι κλίμακες στην Ανω Γλυκόβρυση είναι στην πλειοψηφία, μόνο εξωτερικές του σπιτιού, συγκεκριμένα σε ένα σημείο σε όλο το οίκισμα , στην άνοδο από το επίπεδο της αυλής προς το δώμα του ανωγιού. Κατά κανόνα συνδυάζονται με  δώμα με στηθαίο. Επίσης, επειδή η λίθινη κατασκευή τους είναι ανεξάρτητη,  ο χώρος που σχηματίζεται κάτω από την σκάλα πληρώνεται με πέτρα και δεν έχει καμία λειτουργία. 

Τζάκι

Το τζάκι τοποθετείται πάντα στον χώρο διημέρευσης, την σάλα. Έτσι  διαμορφώνει τον αναγνωρίσιμο χαρακτήρα της σάλας, ως έναν τετράγωνο χώρο με ξύλινο πάτωμα και βαθούλωμα στο κέντρο του τοίχου, πάντα του τοίχου που ανήκει στην στενή εξωτερική όψη. Αυτό γίνεται λόγω της κατασκευής του τζακιού, που στο χωριό  ενσωματώνεται στο πάχος του τοίχου του κεντριού, μόνο σε σπίτια με τρίριχτη στέγη. ( παρατηρήσαμε όμως ότι η σάλα ακολούθησε την ίδια τυπολογία και στα υπόλοιπα σπίτια που δεν είχαν τρίριχτη στέγη, άρα ούτε και τζάκι).  Το κεντρί  ως σχήμα τοίχου ήταν η επιλογή για την τοποθέτηση του  τζάκιού, ώστε να μπαίνει στην εσωτερική παρειά η καμινάδα. Τόσο το τζάκι όσο και η βάση της εστίας είναι λιτά, χωρίς διακοσμητικά στοιχεία.

Φούρνος

Οι φούρνοι σχηματίζονται σαν κλειστές λίθινες κατασκευές, πάντα στην αυλή του σπιτιού, ανεξάρτητες , απλά πολύ κοντα στην όψη του υπόλοιπου κτηρίου, ή και κοντά στην κλίμακα , όπου αυτό γινεται.