Νιάτα (Άνω Τμήμα)

Αξονομετρική τομή τυπικού κτηρίου

Το τυπικό κτήριο αποτελείται από δύο στάθμες, την πρώτη που χρησιμοποιείται ως αποθήκη και χώρος φύλαξης των ζώων και τη δεύτερη που λειτουργεί ως χώρος διημέρευσης των κατοίκων.

Η πρώτη στάθμη προσαρμόζεται στο ανάγλυφο του εδάφους και είτε είναι υπόγεια είτε ημιυπόγεια. Η πρόσβαση γίνεται από την αυλή. Συχνά ο φυσικός βράχος διαμορφώνει το δάπεδο. Τμήμα του χώρου στεγάζεται με θόλο που είτε κατασκευάζεται εξαρχής ή να προστίθεται εκ των υστέρων. Στην πρώτη περίπτωση η τοιχοποιία του θόλου είναι ενιαία με εκείνη της κατοικίας, ενώ στην δεύτερη τοποθετείται επιπρόσθετη στρώση λίθων. Στον υπόλοιπο χώρο είναι εμφανές το πάτωμα του ορόφου. Στην περίπτωση που βρίσκεται πάνω από το επίπεδο του εδάφους, διαθέτει ανοίγματα τα οποία είναι μικρότερα από εκείνα που υπάρχουν στον όροφο. Για την εξυπηρέτηση των λειτουργιών που φιλοξενεί ο χώρος διατίθεται ο κατάλληλος εξοπλισμος: ταϊστρα και ποτίστρα για τα ζώα, πατητήρι, βαρέλια για την αποθήκευση τροφών, λαδιού και κρασιού. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων σε αυτήν τη στάθμη συναντάμε την είσοδο της στέρνας για τη συλλογή του βρόχινου νερού.

Η δεύτερη στάθμη αποτελείται από το χώρο εισόδου, το χώρο του καθιστικού και τα υπνοδωμάτια. Ο διαχωρισμός των χώρων γίνεται με ξύλινα διαχωριστικά στα οποία διακρίνουμε δύο περιπτώσεις. Το χώρισμα ανάμεσα στο χώρο όπου βρίσκεται το τζάκι και την υπόλοιπη κατοικία υψώνεται μέχρι το ύψος του κορφιά της στέγης για να απομονωθεί ο χώρος (να μην μεταφέρεται ο καπνός από το τζάκι και οι οσμές από το φαγητό στην υπόλοιπη κατοικία). Τα χωρίσματα μεταξύ των υπόλοιπων χώρων σταματούν στο ύψος των οριζόντιων δοκαριών της στέγης. Η στέγη είναι κατά κύριο λόγο τρίρριχτη, ωστόσο παρατηρούνται και περιπτώσεις τετράρριχτης και δίρριχτης. Το δάπεδο είναι ξύλινο και στο χώρο που βρίσκεται πάνω από την καμάρα τοποθετείται κονίαμα αποτελούμενο από ασβέστη και άμμο χτυπητά. Στο ξύλινο δάπεδο συχνά υπάρχει μικρή καταπακτή που επιτρέπει την επικοινωνία των δύο επιπέδων. Στο χώρο της κουζίνας (πάνω από το θόλο) διαμορφώνεται το τζάκι. Η ζώνη γύρω από το τζάκι δεν έχει ξύλινο πάτωμα για λόγους πυροπροστασίας. Τα ανοίγματα διαμορφώνονται με χαμηλωμένο ανακουφιστικό τόξο, ο λαμπάς τοποθετείται υπό κλίση και υπάρχει υποχώρηση των λίθων για να τοποθετηθεί η κάσα του κουφώματος. Τα κουφώματα είναι ξύλινα με το σκούρο να τοποθετείται είτε εσωτερικά είτε εξωτερικά. Στο χώρο του καθιστικού υπάρχουν ερμάρια που ενσωματώνονται στην τοιχοποιία.

Στο χώρο της αυλής υπάρχουν βοηθητικές εγκαταστάσεις όπως ο λιθόκτιστος φούρνος. Η υδρορρόη διαμορφώνεται από μία σειρά κεραμιδιών τοποθετημένα στην άνω παρειά του τοίχου και οδηγεί σε έναν πηλοσωλήνα που καταλήγει στην στέρνα. Τέλος, στην αυλή βρίσκεται η σκάλα ανόδου στον όροφο.