Καπέσοβο

Επαγγέλματα- Κοινωνικοοικονομική κατάσταση

Ως προς τα επαγγέλματα, είναι γνωστοί οι  πολυάριθμοι, για το μέγεθος του χωριού, Καπεσοβίτες ζωγράφοι, που αγιογραφούν δεκάδες ναούς, φορητές εικόνες και χρυσώνουν τέμπλα στα όρια του νομού Ιωαννίνων και τη Σιάτιστα. Για την κοινωνία του Καπέσοβου ισχύει αυτό που ο Δ. Τζιόβας επισημαίνει για όλα τα χωριά του Ζαγορίου. Ότι συγκροτούν δηλαδή κοινωνία με αυτοκαταναλωτικό χαρακτήρα, που δεν ανήκει στο μεταπρατικό αγροτικό χώρο και χωρίς έντονες ταξικές διαφοροποιήσεις, εκτός από μία και σημαντική, αφού οι πρόκριτοι δεν άνηκαν στην ίδια τάξη με τους γεωργούς, τους αγιογράφους ή πολύ περισσότερο τους μέτοικους. Τσιγγάνοι δεν ζούσαν στο Καπέσοβο, όπως σε άλλα χωριά του Ζαγορίου. Απλά, ερχόντουσαν περιοδικά για εμπόριο σιδηρικών και ξανάφευγαν.

Χαρακτηριστικό της κοινωνικοοικονομικής συμπεριφοράς των κατοίκων του οικισμού, όπως συνέβη παντού, άλλωστε, στο Ζαγόρι ήταν η διάθεση μετανάστευσης των ανδρών προς την Ευρώπη, κυρίως τη Βλαχία, την Αυστρία, τη  Ρωσία και βεβαίως την Κωνσταντινούπολη. Έφευγαν με καραβάνια με αγωγιάτες, κάνοντας ολόκληρα μερόνυχτα να φτάσουν στον προορισμό τους, αντιμετωπίζοντας συχνά στο δρόμο ακόμα και ληστές. Άφηναν για χρόνια τις οικογένειές τους στο χωριό και ξαναγύριζαν έχοντας δημιουργήσει τεράστιες περιουσίες από το εμπόριο. Έτσι, κατά τον 18ο και τον 19ο αιώνα έχουμε την ανοικοδόμηση των χωριών με μεγάλα αρχοντικά σπίτια αλλά και δημόσια έργα, όπως σχολεία, γεφύρια, κρήνες, ως ευεργεσία των εκπατρισμένων εμπόρων προς τους τόπους καταγωγής τους.

Η διαρκής απουσία των ανδρών για εργασία ή στον πόλεμο και τις εξεγέρσεις, οδηγεί την τοπική κοινωνία στη μητριαρχία, καθώς οι γυναίκες για μεγάλο χρονικό διάστημα, εκτός από την ανατροφή των παιδιών, επιμελούντο τις περιουσίες και δραστηριοποιούντο στις αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες. Η σημαίνουσα και δυναμική παρουσία των γυναικών στο χώρο της Ηπείρου αποδεικνύεται, μεταξύ άλλων και στη κοινωνική τους κουλτούρα, όπως για παράδειγμα  στην ιστορία των Σουλιωτισσών.

Γίνεται σαφές πάντως, ότι η μετανάστευση και το εμπόριο, με την παράλληλη παρουσία έγγειου πλούτου, δεν αυξάνουν μόνο τα εισοδήματα των κατοίκων, αλλά επηρεάζουν τις, διηθημένες πάντα μέσα στην παράδοση, συμπεριφορές και μεταβάλλουν την κλίμακα των αξιών. Η ανάπτυξη της παιδείας δεν είναι άσχετη με τις νέες αξίες., αφού στο Καπέσοβο λειτουργεί από το 1780 ελληνικό σχολείο.       Διοικητικά, το Καπέσοβο υπαγόταν στο «Κοινό των Ζαγορισίων», εξασφαλίζοντας έτσι την αυτοδιοίκηση του. Μία σειρά από χάτια (αυτοκρατορικά διατάγματα), φιρμάνια και μπουγιουρούλντια όριζαν επακριβώς την αυτονομία του Ζαγορίου. Τρία από αυτά, που ίσχυαν για όλη την επικράτεια του Ζαγορίου, είναι και τα σημαντικότερα: Η αυστηρή απαγόρευση παρουσίας Οθωμανών σε αυτήν, η απαλλαγή διεξαγωγής των υποθέσεων των κατοίκων ενώπιον οθωμανικών δικαστηρίων και η ελεύθερη τέλεση θρησκευτικών τελετών με καμπανοκρουσίες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το Καπέσοβο διοικείται από Δημογεροντία που εκλέγει τους προεστώτες, οι οποίοι μένουν συνήθως στα Ιωάννινα.