Καλαρρύτες (Τμήμα Β)

Ιστορικά Στοιχεία

 

10ος – 12ος αι.

Ημινομαδική εγκατάσταση βλαχόφωνου ελληνικού πληθυσμού στην περιοχή των Καλαρρυτών.

13ος – 14ος αι.

Μόνιμες εγκαταστάσεις Βλάχων κατοίκων στην κοινότητα.

1430

Υποταγή της πόλης των Ιωαννίνων στους Οθωμανούς.

1478

Ειρηνική συνθηκολόγηση των Καλαρρυτών με τους Οθωμανούς – Υπαγωγή στη Βαλιντέ Σουλτάνα – Διοικητικά και οικονομικά προνόμια.

1480

Κτίσιμο της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου.

1700 - 1750

Η τέχνη της αργυροχοΐας στην κοινότητα.

1760

Εγκατάσταση Καλαρρυτινών εμπόρων στα Ιωάννινα και σε πόλεις της Ιταλίας.

1788

Διορισμός του Αλή πασά ως διοικητή των Ιωαννίνων.

10 Ιουλίου 1821

Επανάσταση Συρράκου – Καλαρρυτών. Καταστροφή και ερήμωση του οικισμού.

1822, 1826

Οθωμανικές διαταγές (μπουγιουρντί) για επιστροφή των κατοίκων.

1828

Μερική επιστροφή των κατοίκων – λειτουργία σχολείου.

1854

Επανάσταση Ηπείρου και Θεσσαλίας.

1881

Απελευθέρωση νομού Άρτας – Καλαρρυτών. Προσάρτηση στην ελεύθερη Ελλάδα.

1882 - 1913

Δήμος Καλαρρυτών. Διοικητικό κέντρο (σχολείο, ειρηνοδικείο, τελωνείο, αστυνομικό τμήμα) – Οικοδόμηση νέων οικιών.

1906

Σύσταση Ηπειρωτικής Εταιρίας – Καλαρρύτες. Πρόεδρος 30ού τμήματος ο Γεώργιος Ζάγκλης ή Σταμάτης.

1913

Απελευθέρωση των Ιωαννίνων από τους Τούρκους.

1925

Κοινότητα με τον οικισμό Κηπίνας. Προσάρτηση των Καλαρρυτών στο νομό Ιωαννίνων.

1914 - 1935

Μετανάστευση και αστυφιλία. Ερήμωση της κοινότητας.

1940 - 1950

Β' Παγκόσμιος πόλεμος. Αντίσταση – Εμφύλιος. Πύκνωση πληθυσμού. Καταστροφές και πυρπολήσεις στον οικισμό από τους Γερμανούς κατακτητές.

1950 - 1960

Αστυφιλία και μετανάστευση των κατοίκων χωρίς αναστροφή. Εγκατάσταση κατοίκων σε αστικά κέντρα (Ιωάννινα, Λάρισα, Άρτα, Αθήνα).

1975

Ανακήρυξη του οικισμού ως διατηρητέου.

 

Ιστορική αναδρομή (Βυζάντιο - Τουρκοκρατία)

Οι Βλάχοι εγκαταστάθηκαν στα ορεινά της Πίνδου λόγω των στρατηγικών θέσεων και των εκτεταμένων βοσκοτόπων. Οι Καλαρρύτες, ως ανεξάρτητος πυρήνας, διατηρούσαν προνόμια υπό την προστασία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Παρά τις προνομιακές συνθήκες, αντιμετώπισαν προβλήματα το 1560 με το παιδομάζωμα, οδηγώντας σε αντιπαράθεση και εγκατάσταση σπαχηδών από άλλες περιοχές, όπου αποκαλούνται Βλαχότουρκοι.

18ος – 19ος αιώνας

Οι Καλαρρύτες αναπτύσσονται οικονομικά και κοινωνικά από το 18ο έως τις αρχές του 19ου αιώνα, δίνοντας έμφαση στην εμπορική ανάπτυξη και τη βιοτεχνική παραγωγή μάλλινων προϊόντων. Η εμπορική δραστηριότητα και η εξαγωγή μάλλινων ειδών (κυρίως κάπων) στη Μεσόγειο συμβάλλουν στην πλούσια οικονομία της περιοχής. Οι κάτοικοι επίσης δραστηριοποιούνται στην εκτροφή και εμπορία ζώων, καθώς και στον χώρο της ραπτικής και της εμπορίας σε ευρωπαϊκές αγορές. Οι Καλαρρύτες, μέσα από την ασημουργία τους, αναδείχθηκαν σε ένα από τα κύρια κέντρα κατασκευής ασημοχοΐας στον 18ο και αρχές του 19ου αιώνα. Πολλοί τεχνίτες, επίσης γνωστοί ως χρυσικοί, διαδόθηκαν σε περιοχές όπως η Βαλκανική, η Μικρά Ασία, η Αίγυπτος, η Ιταλία και η Αυστρία. Η οικονομική ευημερία συνέβαλε στην ανάπτυξη της κοινότητας, ενώ η πολιτιστική εξέλιξη περιλάμβανε εκπαίδευση, πνευματική δραστηριότητα και στενούς δεσμούς με τον Αλή πασά. Η περίοδος από τον 18ο έως τις αρχές του 19ου αιώνα χαρακτηρίζεται ως περίοδος πολιτιστικής ακμής και οικονομικής ευημερίας για τους Καλαρρύτες. Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1806 επηρεάζει την περιοχή των Καλαρρυτών, ενισχύοντας τα επαναστατικά κινήματα. Η επανάσταση του 1821 οδηγεί στην καταστροφή του χωριού από τους Οθωμανούς και τους Αλβανούς. Οι κάτοικοι γίνονται πρόσφυγες και μεταναστεύουν σε διάφορες περιοχές, αντιμετωπίζοντας δυσκολίες στην επανοικοδόμηση. Η βιοτεχνική δραστηριότητα παρουσιάζει πτώση, ενώ οι κτηνοτρόφοι επιστρέφουν στην ορεινή κοινότητα. Η ιστορία των Καλαρρυτών συνδέεται με τις πολιτικές και κοινωνικές αναταραχές της εποχής, επηρεάζοντας τη ζωή και την οικονομία τους. Στα τέλη του 19ου αιώνα, οι Καλαρρύτες μεταβαίνουν από την εμποροβιοτεχνική στην κτηνοτροφική οικονομία. Η οικιστική ανάκαμψη το 1870 συνδέεται με οικονομική άνοδο και επιστροφή προηγούμενων κατοίκων. Μετά την προσάρτηση του νομού Άρτας, γίνονται διοικητικό κέντρο με πολλές υπηρεσίες και επισκέπτεται ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ το 1881. Ιδρύονται σχολεία και η κοινότητα αναπτύσσεται διοικητικά και κοινωνικά.

20ος αιώνας

Οι Καλαρρύτες, συμμετέχουν σε ιστορικά γεγονότα, όπως την απελευθέρωση της Ηπείρου. Μετά τον πόλεμο του 1940-41, υποφέρουν από ανθρώπινες και οικονομικές απώλειες. Στη δεκαετία του '50-'60, η έλλειψη οικονομικών πόρων οδηγεί σε μετανάστευση και εγκατάλειψη, με ελάχιστους κατοίκους που ασχολούνται με την κτηνοτροφία. Σήμερα, η ιστορική κοινότητα παραμένει ως μνημείο, προσελκύοντας επισκέπτες.