Βαλτεσινίκο

Καταγραφή των Κτισμάτων

Η αρχιτεκτονική του οικισμού μπορεί να χαρακτηριστει ως τυπική γορτυνιακη. Σε όλα σχεδόν τα χωριά της Γορτυνίας συναντά κανείς αυθεντικά πέτρινα σπίτια, κατασκευασμένα από τον 19ο αιώνα.  Η αρχιτεκτονική τους μορφή, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το κλίμα και τη φύση του εδάφους, αλλά και η εσωτερική τους διαρρύθμιση, μαρτυρά στοιχεία λαϊκής και παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.

Ο χώρος της κύριας κατοικίας βρίσκεται στον πρώτο όροφο. Το μεσοπάτωμα συχνά χρησίμευε ως αποθήκη, ενώ το ισόγειο ή κατώι χρησιμοποιούταν για όλες τις δουλειές, ως αποθήκη στο ένα μέρος αλλά και ως χώρος σταβλισμού ζώων και πουλερικών στο μπροστινό μέρος, εκτός αν είχε διαμορφωθεί ξεχωριστός χώρος για αυτά έξω από το σπίτι, που ονομαζόταν και «χαμωκέλα». Σε κάποιο σημείο του σπιτιού, συνήθως στο χειμωνιάτικο ή στην κάμαρη, κατασκευάζεται μια ειδική καταπακτή (ονομαζόμενη και ως καταρράκτης), που το ένωνε με φορητή ξύλινη σκάλα με το κατώι του σπιτιού.

Τα περισσότερα σπίτια διέθεταν στο εξωτερικό τους μέρος πλακόστρωτη αυλή, όπου βρισκόταν και ο παραδοσιακός φούρνος, αλλά και το πλυσταριό.

Η κύρια κατοικία αποτελείται συνήθως στο εσωτερικό της από τους εξής βασικούς χώρους:

Α. Σάλα: Πρόκειται για το πιο μεγάλο και φωτεινό δωμάτιο του σπιτιού, που χαρακτηριζόταν και ως το σημείο «κοινωνικότητας» της οικογένειας, αφού ήταν το σημείο υποδοχής στις γιορτές και στις επίσημες ημέρες. Το δωμάτιο αυτό ήταν διακοσμημένο με υφαντά, κεντήματα, οικογενειακές φωτογραφίες, αλλά και διάφορα έπιπλα, όπως κασέλες, τραπέζι κ.α. Εκεί τοποθετούσαν και τα περίφημα μπαούλα, τα οποία είχαν μέσα τα προικιά για τις νεαρές κοπέλες της οικογένειας, αλλά και το «γιούκο», όπου οι νοικοκυρές έβαζαν τα χειροποίητα μάλλινα του σπιτιού το ένα πάνω στα άλλο, το οποίο πολλές φορές έφτανε και μέχρι το ταβάνι. Συχνά, η σάλα οδηγούσε και σε ένα μικρό μπαλκόνι.

Β. Χειμωνιάτικο: Το κυρίαρχο σημείο αυτού του δωματίου ήταν το τζάκι. Γύρω από αυτό, σε κοντά σκαμνιά, καθόταν όλη η οικογένεια για να ζεσταθεί. Στο ίδιο χώρο έτρωγαν, μαγείρευαν και κοιμόντουσαν. Μπροστά από αυτό η «σιδερώστρα» και η «μασιά», απαραίτητα σιδερένια εργαλεία για το μαγείρεμα.

Γ. Κάμαρες: Εσωτερικά δωμάτια, που συνήθως ήταν πιο σκοτεινά και χρησιμοποιούταν ως χώρος ύπνου για τους ξένους.