Συμπεράσματα

Η Κουκουναρά είναι ένα μικρός ημιορεινός οικισμός με εξαιρετικό δείγμα παραδοσικής κρητικής αρχιτεκτονικής. Οι δύο συνοικίες του, Χαλέπα και Κουκουναρά είναι κτισμένες στην πλαγιά ενός γεμάτου ελαιόδεντρα λόφου σε υψόμετρο 200 - 230 μέτρων. Στο παρελθόν ήταν έδρα κοινότητας και διοικητικό κέντρο. Στον οικισμό βρίσκεται το σπίτι του Αγά της περιοχής ο Οντάς. Το χωριό στις μέρες μας ειίναι σχεδόν ερειπωμένο.

Το επαρχιακό οδικό που ενώνει τον οικισμό με τη κωμόπολη του Καστελίου διασχίζει σε κάποια σημεία το χωριό αλλά κυρίως περνά εφαπτομενικά από τα οικιστικά όρια του. Τα ελάχιστα δημόσια κτήρια βρίσκονται στη συνοικία της Κουκουναράς, εφόσον η Χαλέπα αποτελεί μια εξ' ολοκλήρου οικιστική συνοικία. Τα περισσότερα κτήρια παρατήρησης βρίσκονται στη Χαλέπα λόγω της πρόωρης εγκατάλειψης της από τους κατοίκους της, γεγονός που απέτρεψε την ανακαίνιση των κτηρίων και την αλλοίωση των παραδοσικών τυπολογιών τους.

Τα κτήρια δεν παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες στις κατόψεις τους. Είναι κυρίως ορθογώνιες κατασκευές με μία ή και δύο στάθμες, με μεταγενέστερες προσθήκες χώρων σε αυτές. Τα παραδοσιακά τους υλικά δόμησης είναι η πέτρα, η οποία αφθονεί στην περιοχή, για την τοίχοποιία και το ξύλο που χρησιμοποιούταν στη δημιουργία φορέων στις στέγες. Τα ανοίγματα και τα υπέρθυρα παρουσιάζουν διάφορες ενδιαφέρουσες τυπολογίες.

Τα κτίσματα του οικισμού παρουσιάζουν σημαντικά σημάδια αλλοίωσης. Το φαινόμενο αυτό είναι πιο έντονο στη συνοικία της Κουκουναράς καθώς εκεί μένουν οι ελάχιστοι μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής  και εποχιακοί του καλοκαιριού που είναι πολύ περισσότεροι. Εκεί παρατηρείται επίχριση των πέτρινων τοίχων, διάαφορες επεκτάσεις των κτηρίων από οπλισμένο σκυρόδεμα, ανιτκατάσταση των ξύλινων στεγών από τσιμεντένιες πλάκες καθώς και ενίσχυση του φέροντα οργανισμού με οπλισμένο σκυρόδεμα. Στη Χαλέπα τα εγκαταλελειμένα κτήρια διατηρούν την παραδοσιακή τους τυπολογία αλλά βρίσκονται σε πολύ κακή κατάσταση με κατεστραμένες στέγες, ρωγμές και φθορές στους τοίχους.

Με την επίσκεψη μας στην Κουκουναρά πέρα από τις γνώσεις που αποκτήσαμε σχετικά με την κρητική παραδοσιακή αρχιτεκτονική, γνωρίσαμε τη δύσκολη και μοναχική ζωή των κατοίκων στην επαρχία, συνειδητοποιήσαμε πως λειτουργεί αρμονικά μία ομάδα, με συνεννόηση και αλληλοϋποστήριξη και είχαμε την τύχη να γνωρίσουμε τους ξεχωριστούς (ημίτρελους)  κατοίκους της περιοχής, όπως ο κυρ Μιχάλης ο καλλιτέχνης του χωριού που μας έμαθε την τέχνη του πυρόγραφου. Μάθαμε και φανταστήκαμε τη ζωή στο χωριό του σήμερα και του χθές. Συνειδητοποιήσαμε την αξία της καταγραφής των παραδοσικών κτηρίων σε μία εποχή που η μανία μας για το καινούργιο και το εξελιγμένο κατασπαράζει το ρομαντισμό της παράδοσης και της ιστορίας.