Εξάπλωση οικισμού

(Η εικόνα είναι κινούμενη (gif). Παρακαλώ, κάντε κλικ για προβολή.)

Οι πρώτοι κάτοικοι που εγκαταστάθηκαν στη σημερινή περιοχή της Άρνης ήρθαν από την Κωνσταντινούπολη και εγκαταστάθηκαν σε χαμηλό ύψος του βουνού στην περιοχή του Πανωχωρίου, τα σημερινά Πολιτέικα, περίπου μετά τις σταυροφορίες (1250-1350 μ.Χ). Οι Κωνσταντινοπολίτες αυτοί, αν και ήταν ουσιαστικά οι πρώτοι κάτοικοι της Άρνης, δε συνέβαλαν στην εξελικτική πορεία και στην τελική μορφή που πήρε εν τέλει το χωριο. Η Άρνη ξεκίνησε να οργανώνεται σαν χωριό από την εποχή της εγκατάστασης του Αρνά, γύρω στο 1460 μ.Χ, που σηματοδοτήθηκε η εμφάνιση των Αρβανιτών, οι οποίοι αρχικά εγκαταστάθηκαν στο Πανωχώρι κι στη συνέχεια εξαπλώθηκαν προς τα δυτικά, στην κοιλάδα. Η εξελικτική πορεία του χωριού έχει άμεση σχέση με την εκκλησία καθώς υπήρξαν τρείς ενοριακές εκκλησίες γύρω από τις οποίες δημιουργούνται κέντρα, τα οποία ενώνονται δημιουργώντας το χωριό όπως το ξέρουμε σήμερα. Έτσι, με πυρήνα τον πύργο του Αρνά, δημιουργήθηκε η πρώτη γειτονιά, αυτή του Πανωχωρίου, με ενοριακή εκκλησία την Κοίμηση της Θεοτόκου. Οι Αρβανίτες αυτοί, ερχόμενοι από την Κάρυστο είχαν σκοπό την καλλιέργεια του μέχρι τότε άγονου εδάφους, μετά από την απόφαση των Ενετών που διοικούσαν την Άνδρο. Αυτοί, μάλιστα, δημιούργησαν τις περίφημες αναβαθμίδες σε μεγάλη έκταση του βουνού έτσι ώστε να μπορούν να καλλιεργήσουν το έδαφος. Δεν είναι σαφές το πώς και πότε δημιουργήθηκαν οι άλλοι δύο πυρήνες, αλλά εικάζεται ότι έγιναν περίπου ταυτόχρονα. Οι δύο ενορίες είναι τα Ρέματα, με πυρήνα την ενοριακή εκκλησίας Αγία Κυριακή, και οι Μπαλαίοι με αρχικό πυρήνα την ενοριακή την εκκλησία των Αγίων Πάντων και μετά την Κοίμηση της Θεοτόκου. Τα κέντρα αυτά εξαπλώθηκαν ενώνοντας τις τρεις παραπάνω γειτονιές με αποτέλεσμα την εμφάνιση της σημερινής εικόνας του χωριού.