ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Ύστερα από τη συστηματική διερεύνηση, η οποία έγινε στον οικισμό της Μεσαρίας διαπιστώνονται οι παράγοντες οι οποίοι συνέβαλαν στη διαμόρφωση και σχηματοποίηση του οικισμού ως προς τη παραδοσιακή του μορφή.

Η τοπογραφία ήταν αυτή που επίδρασε καθοριστικά  στον αρχικό σχηματισμό και εν συνεχεία στην ανάπτυξη του οικισμού. Οι γόνιμες και εύφορες εκτάσεις γύρω από τους χειμάρρους προσέφεραν αρχικά ένα ιδανικό σημείο εγκατάστασης. Αυτή γίνεται με τη μορφή υπόσκαφων κτιρίων στα πρανή των χειμάρρων και στην κορυφή αυτών διασφαλίζοντας προστασία από τις καιρικές συνθήκες. Η τοπογραφία δηλαδή διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του οικισμού το οποίο εκφράζεται με το πολεοδομικό σύστημα  «Ποτάμια». Η περαιτέρω ανάπτυξη του οικισμού θα γίνει προς τον άξονα των χειμάρρων με τη μορφή ημιυπόσκαφων κτιρίων και κτιρίων με δώμα, διαμορφώνοντας ένα οικιστικό σύνολο το οποίο αναπτύσσεται σε τρείς διαφορετικούς άξονες (χείμαρροι) οι οποίοι ταυτίζονται με τους άξονες κίνησης κατά μήκος του οικισμού.

Παράλληλα, οι νέες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που επικράτησαν αργότερα στο νησί έφεραν την βιομηχανία και την εμπορική δραστηριότητα στο επίκεντρο. Το κέντρο του οικισμού μετατοπίζεται στο σημείο που βρίσκεται η απόληξη των χειμάρρων, προκειμένου να καταστούν εκμεταλλεύσιμεςοι επίπεδες και μεγάλες επιφάνειες. Τα κτίρια ακολουθούν το πανταχόθεν ελεύθερο σύστημα δόμησης, είναι μεγαλύτερα σε επιφάνεια, ενώ εμφανίζονται και κτίρια με χρήση βιοτεχνίας και βιομηχανίας.

Ο τρόπος δόμησηςκαι στις δυο φάσεις του οικισμού εκφράζεται μέσα από τα διαθέσιμα τοπικά υλικά. Χρησιμοποιούνται τοπικοί λίθοι, γνωστοί και ως ποριά. Επιπλέον χρησιμοποιείται θηραϊκή γη, γνωστή για τις υδραυλικές της ιδιότητες, ελαφρόπετρα, ασβέστης κ.λ.π. Τα υλικά αυτά καθόρισαν  το δομικό σύστημα το οποίο εκφράζεται μέσα από τις καμάρες και τους σκαφοειδείς θόλους.

Η παραπάνω ιστορική ανάπτυξη του οικισμού είναι εμφανής και στις οικιστικές ενότητες που δημιουργούνται μέσα στο σύνολο του. Ο αρχικός οικισμός που έχει διαμορφωθεί από υπόσκαφα και ημιυπόσκαφα κτίρια, καθώς και κτίρια με δώμα σε επέκταση των παραπάνω είναι σαφώς οριοθετημένος μέσα στους σχηματιζόμενους χειμάρρους. Απαρτίζεται από κατοικίες κυρίως , με κλειστές αυλές οι οποίες στα χαμηλότερα σημεία, έχουν ψηλές περιφράξεις προκειμένου να προστατεύονται από τους χειμάρρους των βροχοπτώσεων. Το επόμενο οικιστικό σύνολο το οποίο αποτελείται από τις μεγάλες κατοικίες και τα βιομηχανικά κτίρια βρίσκεται στο ενδιάμεσο του αρχικού οικισμού με τον σύγχρονο. Ωστόσο έχει σαφή τα όρια του καθώς βρίσκεται σε συνέχεια του αρχικού οικισμού αλλά έξω από τους χειμάρρους, ενώ διαχωρίζεται από το νέο οικισμό με τα οδικά δίκτυα που τον περικλείουν.

Ο διαχωρισμός αυτός των οικιστικών συνόλων είναι αυτός που έχει συντελέσει στη διατήρηση του αρχιτεκτονικού χαρακτήρα του οικισμού. Ο τρόπος ανάπτυξης του αρχικού οικισμού είναι σαφής και εύκολα αναγνώσιμος μέσα από μια περιήγηση σε αυτόν.

Παρ’ όλες τις αλλοιώσεις και προσθήκες που έχουν γίνει από το σεισμό του 1956 και μετά, έχουν οδηγήσει σε μορφολογική αλλοίωση των κτιριακών μονάδων, αλλά δεν έχουν επιρεάσει σε μεγάλο βαθμό τη δομή του οικισμού. Στο κομμάτι του οικισμού που αναπτύχθηκε μετά το 19^ο αιώνα, η εγκατάλειψη των συνόλων είναι εμφανής, ωστόσο παραμένουν ελεύθερα από προσθήκες και αλλοιώσεις.

Συνοψίζοντας, ο οικισμός της Μεσαρίας παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον καθώς διαφοροποιείται ως προς τον τρόπο συγκρότησης από τους άλλους  οικισμούς του νησιού. Δυστυχώς, ο τρόπος που δομήθηκε ο σύγχρονος οικισμός περιμετρικά του παλιού οδήγησε στην απομόνωση αυτού.